XVII. Yüzyıl Türk Tarihi Kronolojisi

17. yüzyıl başları Oyrat kabile konfederasyonuna dahil olan Kalmuklar, Cungarya'dan İdil/Volga taraflarına göçtüler (17. yüzyıl başları).

1600      Şair Baki'nin ölümü (doğumu 1526).

1600      İngiliz Doğu Hint (Hindistan) Kumpanyası'nın kuruluşu

1602      Hollanda Doğu Hint (Hindistan) Kumpanyası'nın kuruluşu.

Aralık 1603-1617 I. Ahmet'in saltanatı (22 Aralık 1603-1617 Osmanlı).

1605 Teodor II. (Rus Çarı)

1605-1606 Dimitri III. (Rus Çarı)

1605-1627 Hindistan'da Cihangir Şah (Nureddin) saltanatı.

1606-1610 Basil IV. (Rus Çarı)

1607      Amerika'daki ilk sürekli İngiliz yerleşimi (Jamestown, Virginia).

1608      Fransız göçmenlerinin Quebec'i kurmaları.

1608      Kırım hanı, Tobtamışgerey'in saltanatı.

1608      Kırım hanı, I. Selametgerey'in saltanatı.

1609      Japonya'da Tokugava Şogunluğu'nun başlaması.

1609      Felemenk Cumhuriyetinin bağımsız oluşu.

1609      Teleskopun icadı (Hollanda).

1609      Sultanahmet Camii inşaatının başlaması (mimarı: Sedefkâr Mehmet Ağa).

1610      Avrupa'da Bilim Devriminin başlaması: Kepler (1571-1630), Bacon (1561-1626), Galileo (1564-1642), Descartes (1596-1650).

1610      Kırım hanı, Canbekgerey'in saltanatı.

1610-1613 Rusya'da İç Karışıklık Dönemi.

1613-1645 Mihail Romanof (Romanov) (Rus Çarı)

1613-1917 Rusya'da Romanof (Romanov) Hanedanı dönemi.

1616      Shakespeare (d. 1564) ve Cervantes'in (d. 1547) ölümleri.

Kasım 1617 Sultan I. Ahmet vefat etti (22 Kasım 1617 Osmanlı).

1617-1618 I. Mustafa'nın saltanatı (Osmanlı).

1618-1622 II. Osman (Genç)'ın saltanatı (Osmanlı).

1618      Avrupa'da Otuz Yıl Savaşlarının başlaması.

1619      Hollandalıların Batavia'yı (Cakarta) kurması.

1619-1621 Moskova ve Buhara arasında ilk diplomatik ilişki kuruldu.

1620      Avrupa'da ilk haftalık gazete (Amsterdam).

1622      Kırım hanı, III. Mehmedgerey'in saltanatı.

 

Mayıs 1622 Sultan II. Osman öldürüldü (20 Mayıs 1622 Osmanlı).

1622-1623 I. Mustafa'nın saltanatı (Osmanlı).

1623-1640 IV. Murat'ın saltanatı (Osmanlı).

1624      Ahmed Serhendi (İmâm-ı Rabbani, 1564-1624) vefaat etti.

1627      Kırım hanı, Canbekgerey (İkinci defa)'in saltanatı.

1627-1628 Hindistan'da Şah Devar Bahş saltanatı.

1627-1644 Çin'de Ming hanedanının son temsilcisi Chongzhen (1611-1644) dönemi.

1628-1658 Hindistan'da Şah Cihan (Şihabüddin) saltanatı.

1630      Hollanda sanatının doruğu: Hals (1580-1666), Rembrandt (1606-69), Vermeer (1632-75), Rubens (1577-1640).

1632      Yakutistan'ın en büyük kenti olan Yakutsk kuruldu.

1635      Kırım hanı, İnayetgerey'in saltanatı.

1635      Şair Nef'i'nin ölümü (d. 1572).

1636      Kuzey Amerika'da ilk üniversite, Harvard'ın kuruluşu.

Ekim 1636 Harvard Koleji (ABD'nin ilk yüksek öğretim kurumu), Massachusett'te kuruldu (28 Ekim).

1638      Ruslar'ın Büyük Okyanus'a ulaşmaları.

1638      Kırım hanı, I. Bahadırgerey (Rezmi)'in saltanatı.

1638      Safeviler ve Osmanlılar arasında Ateşkes Antlaşması.

1638      Yakutsk eyaleti (Voyevodstvo) oluşturuldu ve bu topraklar Rusların yerleşimine açıldı. Ruslar özellikle Lena nehrinin orta kesimi boyunca sıralanan şehirlere yerleştiler.

1640-1648 İbrahim'in saltanatı (Osmanlı).

1642      Galileo öldü. Isaac Newton doğdu.

1642      İngiltere'de iç savaşın başlaması.

1642      Kırım hanı, VI. Mehmedgerey (Kâmili)'in saltanatı.

1643      Evangelista Torricelli, hava basıncını ölçmek için civalı barometre cihazı icat etti.

1643      Cungarya'da kalmış olan Oyratlar, Yedisu'yu ele geçirdiler.

1644      Kırım hanı, III. İslamgerey'in saltanatı.

1644      Çin'de Ming hanedanlığı son buldu, yerine Mançu King Hanedanlığı kuruldu (Ç'ing/King).

1644-1661 Çin'de King hanedanlığının kurucusu Shunzhi (1638-1661) dönemi.

1644-1911 Moğolistan toprakları Mançu Hanedanı'nın egemenliğinde kaldı. Burada Kazak, Urianhay ve Hoton boyları arasında yedi Türk toplumu da yaşadı. Ayrıca bölgede az sayıda Özbek ve Uygurlar da bulunmaktadır.

1644-1912 Çin'de King Hanedanı dönemi.

1645-1676 Aleksis (Rus Çarı) dönemi.

1645      Ruslar, Pasifiğe, Büyük Okyanus'a ulaştılar. 6-10'uncu yüzyıllarda güneyden gelerek şimdiki yerlerine yerleşen bir Türk boyu olan Yakutlar (Sahalar) Rus Çarlığının denetimine girdi.

Ağustos 1648-1687 IV. Mehmet (Avcı)'in saltanatı (7 Ağustos 1648-1687 Osmanlı).

1648      Otuz Yıl Savaşlarının Vestfalya barışı ile son bulması.

1649      İngiltere Kralı I. Charles'ın idamı; İngiltere'de Cumhuriyetin ilanı.

Eylül 1651 Kösem Sultan öldürüldü (2 Eylül 1651 Osmanlı).

1652      Hollandalıların Kap sömürgesini kurmaları.

1653      Hindistan'da, Agra'da Taç Mahal'in tamamlanması.

1654      Ukrayna'nın Polonyalılardan Ruslara geçmesi.

1654      Kırım hanı, VI. Mehmedgerey (ikinci defa)'in saltanatı.

1656      Roma'da Sen Piyer kilisesinin tamamlanması (Bernini).

Mart 1656 Düşük ayarlı para ve alınamayan maaşlar için ayaklanan askerler; IV. Mehmed'in onayıyla bazı saray ağalarını idam ettiler.Tarihimizde Çınar Vakası diye geçer (4 Mart 1656 Osmanlı).

1657      Tarih, coğrafya ve bibliyografya alanında önemli eserler vermiş "Keşfü'z-Zünûn an esâmi'il-Kütübi ve'l-Fünûn" adlı eserin yazarı Katip Çelebi (1609-1657) öldü. Şubat 1609'da İstanbul'da doğdu, 6 Ekim 1657'de aynı yerde öldü.

1658-1707 Hindistan'da Şah Evrengzib (Muhiyüddin) saltanatı.

1660      Fransız kültürünün klasik dönemi. Tiyatro: Moliere (1622-73), Racine (1639-99), Corneille (1606-84); Resim: Poussin (1594-1665); Müzik, Lully (1632-87), Couperin (1668-1733).

1661      İstanbul'da ilk Osmanlı kütüphane binası; Köprülü Kütüphanesi.

1662      Londra'da Kraliyet Derneği kuruldu.

1665      Kırım hanı, Âdilgerey (Çobangereylerden)'in saltanatı.

1666 Paris'te, Academie Royale des Science kuruldu.

1670-1777 Kırım hanı, I. Selimgerey (El-Hac)'in saltanatı.

1674      Sivaji'nin Hindu Marata Krallığını kurması.

1676-1682 Teodor III. (Rus Çarı).

1677      Kırım hanı, Muradgerey'in saltanatı.

1680'li yıllar Mançurya'da Rus ve Çinli birliklerin çatışması (1680 li yıllar).

1680-1718 Tekrar birleştirilmiş olan Kazak orduları üzerinde Tauke Han'ın saltanatı.

1682      "Seyahatnâme" adlı eserin müellifi, Türk gezgini Evliya Çelebi (bin Derviş Mehmed Zilli, 1611-1682) öldü. Evliya Çelebi İstanbul'da Unkapanı'nda doğdu, 1682'de Mısır'dan dönerken yolda ya da İstanbul'da öldü.

1682-1696 Rusya'da I. Petro ve kardeşi V. İvan'ın ortak saltanatı.

1683      Kırım hanı, II. Hacıgerey (Zengisi uzun)'in saltanatı.

Temmuz 1683 Türk ordularının Viyana kuşatması taarruzu başladı (1 Temmuz 1683).

Kasım 1683 IV. Murat, Musul'a girdi (5 Kasım 1683 Osmanlı).

1684-1691 Kırım hanı, I. Selimgerey (İkinci defa)'in saltanatı.

1687      Hive'de Şeybâniler saltanatının sonu.

1687      Isaac Newton'un (1642-1727) "Principia"'sı.

1687      Kozak ihtilali arkasından, Doğu Ukrayna yeniden Rusya ile birleşti.

1687-1691 II. Süleyman'ın saltanatı (Osmanlı).

1688      "Görkemli Devrim": İngiltere'de Meşrutiyet.

1689      Rusya ve Çin arasında, Mançurya'da sınır çatışmalarını sona erdiren Narçinsk Antlaşması imzalandı.

1689-1725 Rus Çarı Büyük Petro I. (d. 1682); bürokrasi ve orduyu modernleştirdi. Donanma ve yeni bir başkent olarak St Petersburg'u kurdu. Batı eğitim sistemini getirdi. Baltık kıyıları için İsveç'le savaştı. 1700 yılı itibariyle, Sibirya'nın kolonizasyonu Büyük Okyanus'a kadar ulaştı. 1721 yılından itibaren Çar yerine İmparator unvanını kullanmaya başlamıştır.

1690      İngilizlerin Kalküta'yı kurmaları.

1690      John Locke'un (1632-1704) "İnsan Anlığı Üzerine bir Deneme"'si.

1691      Kırım hanı, II. Saadetgerey'in saltanatı.

1691      Kırım hanı, Safagerey'in saltanatı.

1691-1695 II. Ahmet'in saltanatı (Osmanlı).

1692-1698 Kırım hanı, I. Selimgerey'in saltanatı (Üçüncü defa).

1695-1703 II. Mustafa'nın saltanatı (Osmanlı).

1697      Çin'in Dış Moğolistan'ı istila etmesi.

1698-1702 Kırım hanı, II. Devletgerey'in saltanatı.

1699      Karlofça Antlaşması: 1683 tarihinde Viyana bozgunu ile başlayan Osmanlı-Avrupa savaşlarının son bulması. Bu antlaşmayla Avusturya, Venedik, Lehistan ve Rusya ile antlaşma imzalandı.