Said Paşa (Küçük Mehmed)

Osmanlı sadrâzamlarından. 1838 yılında Erzurum'da doğdu. Babası Seb'a-zâde Ali Nâmık Efendidir. Zamânın Bahriye Müşîri Eğinli Said Paşadan ayırmak için 'Küçük' lakabı takılmıştır.

Öğrenimine Erzurum'da başladı ve İstanbul'da devam etti. Meclis-i vâlâ mazbata odasına kâtip yardımcısı olarak girdi. Bu sırada Fransızca'yı öğrendi. Sırasıyla, Şûra-yı Devlet üye yardımcılığı, Takvimhâne Müdürlüğü, Tahrîr-i Emlâk Müdürlüğü, Ticâret Nezâreti Mektupçuluğu ve Sadâret Mektupçuluğu vazifelerinde bulundu. Sultan İkinci Abdülhamid Han, tahta geçtikten sonra, Mabeyn-i Hümâyûn Başkâtipliğine tâyin olundu. Bundan sonra vezir pâyesini alarak, Meclis-i yân üyesi, Hazîne-i Hassa Nâzırı ve Dâhiliye Nâzırı vazifelerinde bulunduktan sonra, 18 Ekim 1879'da Sadrâzam oldu. Sadâret makamına geldiğinde kırk bir yaşında idi. Said Paşa, dokuz defâ sadrâzamlık makâmına tâyin edildi. Sadrâzamlığı yedi yıl, bir ay yirmi dokuz gündür.

Meşrûtiyete karşı olmakla berâber, çekingen ve sorumluluktan kaçan bir karaktere sâhip olduğu için, 31 Mart hâdisesinde pasif kalmıştır. Said Paşa, İkinci Meşrutiyette Meclis-i yân Reisi oldu. Mahmud Şevket Paşanın kabinesinde, nâzırlık vazifesinde bulundu. 1914'te yetmiş altı yaşında vefât etti. Mezarı, Eyüp Türbesinin girişindedir.

Said Paşa, Doğu ve Batı kültürüne sâhip olup, kitaplara karşı büyük bir merakı vardı. 1965'te, zengin kütüphânesi bir banka tarafından satın alınmıştır. Sadrâzamlığı zamânında ilmî, siyâsî, ekonomik alanlarda alınan bütün iyi kararları, kendisine mâl eden bir hatıra yazmıştır. Halbuki, yaptığını ileri sürdüğü bütün işler, bizzat Sultan İkinci Abdülhamid Hanın emirleriyle yerine getirdiği hususlardır.