İstanbul'un Alınışı (1453)

Nedenleri:

- Bizans'ın İstanbul'u elinde bulundurmasının Osmanlı Devleti'nin coğrafi bütünlüğünü engellemesi.
- İstanbul'un İpek Yolu'nun önemli bir ticaret merkezi olması
- Bizans'ın, Osmanlıya karşı Avrupa devletleri veya Karamanoğulları ile işbirliği yapması.
- Ankara Savaşı'ndan sonra Bizans'ın Osmanlı'nın taht kavgalarına karışması.
- Hz. Muhammed'in müslüman hükümdarlara İstanbul'un fethini hedef göstermesi.

II. Mehmet'in Fetih Hazırlıkları:

- Karadeniz'den gelecek yardımları önlemek ve boğazı denetlemek için Rumeli Hisarı'nı yaptırdı.
- İstanbul surlarını yıkmak amacıyla Edirne'de çağın en güçlü toplarını döktürdü.
- İstanbul'u denizden de kuşatmak Marmara ve Boğazları denetim altında bulundurmak için Gelibolu tershanelerinde 400 parçalık bir donanma hazırlandı.
- Karamanoğulları Beyliği yenilgiye uğratılarak Anadolu'dan Bizans'a yardım gelmesi önlendi.
- Balkan Devletleri ile antlaşmalar yapılarak Avrupa yakasından Bizans'a yardım gelmesi siyasi yolla önlendi.

Bu sırada siyasal, dinsel kavgalar içinde bulunan Bizans da kendini savunmak için bazı önlemler aldı. İmparator XI. Konstantin surları onarıp, Avrupa'dan yardım istedi. İstanbul ve Karadeniz'de ekonomik çıkarı olan Venedik ve Cenevizliler, Bizans'a yardım ettiler.

Kuşatma sırasındaki en önemli olan II. Mehmet'in Osmanlı donanmasını karadan Haliç'e indirmesidir. Bu durum Bizanslıların moralini bozdu. 29 Mayıs 1453'te Türk ordusu İstanbul'u fethetti.

Fethin Sonuçları:

- II. Mehmet'e Fatih ünvanı verildi.
- İstanbul başkent yapıldı.
- Yükselme dönemi başladı.
- Devlet imparatorluk haline geldi.
- Dünya tarihindeki önemi nedeniyle Ortaçağ sona erdi, Yeniçağ başladı.
- Fetihte kullanılan top teknolojisi, feodalitenin yıkılmasında etkili oldu.
- Osmanlı Devleti'nin coğrafi bütünlüğü sağlandı. Osmanlı Devletinin Rumeli'deki varlığı Avrupalılar tarafından kabul edildi.
- Avrupa'da Rönesans ve Coğrafi Keşiflerin oluşumu hızlandırdı.
- Roma İmparatorluğu sona erdi.
- Katolik ve Ortadoksların birleşmesini engellemek için Ortadoks patrikhanesinin devamına karar verildi.

Rumeli'de Alınan Yerler:

Belgrad dışında Sırbistan alındı (1459). Sırplara yardım eden Macarlar tarafından savunulan Belgrad'ı kuşatan Osmanlılar başarılı olamadılar. Belgrad, Macarların elinde kaldı. Mora yarımadası alındı ancak kıyı limanları Venediklilerin elinde kaldı.

Eflak Beyliği alındı (1462). Boğdan Beyliği de Osmanlı Devletine bağlı beylik haline getirildi. Sırbistan'ın kuzeyinde bulunan Bosna ve Hersek alındı. Tümü müslümanlığı kabul eden Bosnalılara Boşnak denir.

Arnavutluk kralı İskender Bey, Venediklilerle işbirliği yapmasına rağmen yenilerek Arnavutluk alındı.

Fatih'e kadar Balkanlarda Bulgaristan ve Makedonya alınmıştı. Fatih ise geriye kalan Balkan topraklarını aldı.

Anadolu'da Alınan Yerler

Cenevizlilerden Amasra alındı (1459). Candaroğulları Beyliği'ne son verilerek Sinop alındı.

İran'ın dünyaya açılmasını sağlayan iki kapısından biri olan Trabzon Limanı alındı. Zigana geçidi, Trabzon'u İran'a bağlayan İpek Yolu'nun önemli bağlantılarından biriydi. Ekonomik önemi nedeniyle Akkoyunlu Devleti, Osmanlılara karşı Trabzon Rum İmparatorluğu ile işbirliği yapmıştır. Fatih, karadan ve denizden kuşatılan Trabzon'u alarak Trabzon Rum İmparatorluğu'na son verdi (1461). Böylece Karadeniz'in güney kıyıları Osmanlı egemenliğine girdi. Bu da İpek Yolu denetiminin artmasını sağladı.

Karamanoğulları Beyliği, Osmanlıların, Anadolu'da güçlenmesine karşı sürekli direniş göstermiştir. Bizans, Venedik, Macarlar gibi Osmanlıların düşmanı devletlerle işbirliği içinde olmuştur. Karaman Beyleri Osmanlılara karşı Akkoyunlu Devleti ve Venedikle işbirliğine girince Fatih Karaman seferine çıktı. Konya ve Karaman alındı (1466).

İpek Yolu'nun Karadeniz ve Ege kıyılarına ulaşan uçlarını denetlemek isteyen Akkoyunlu Devleti, Osmanlı ilerleyişine karşı Trabzon Rum İmparatorluğu ve Karamanoğulları ile işbirliği yaptı. Fatih, Otlukbeli Savaşı'nda (1473), Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'ı yenilgiye uğrattı. Doğu Anadolu'nun önemli bir bölümü Osmanlı egemenliğine girdi.

Denizlerde Gelişmeler

Fatih gelinceye kadar Osmanlı Devleti önemli bir deniz gücüne sahip değildi. İstanbul kuşatması sırasında donanmayı güçlendiren Fatih, denizlerde üstünlüğe önem vermiştir. Gökçeada (İmroz), Taşoz, Bozcaada, Limni ve Midilli gibi Ege Adaları Venedikten alındı.

Bu sırada büyük bir deniz imparatorluğu kurmuş olan Venedikliler, Akdeniz, Ege ve Marmara'daki adalar ve kıyılarda üstünlük kurmuşlardı. Osmanlı deniz gücünün denizlerde Venedik ve Cenevizlilerin çıkarlarına engel olması ekonomik çıkar çatışmasına neden olmuştur. 1463'te başlayan Osmanlı - Venedik Savaşları çok uzun sürdü. 1479'da Venedik'le anlaşma yapıldı. Buna göre;

- Venedikliler, Osmanlı Devletine yıllık vergi vereceklerdi.
- Venedikliler, İstanbul'da devamlı bir elçilik bulunduracaktı.
- Venedik bayrağı taşıyan gemilere saldırılmayacaktı.

Venediklilere tanınan bu ayrıcalıklar (kapitülasyonlar), Osmanlı Devleti'nin ticaretinde yabancıların etkinliğinin sonlandırılmadığını göstermektedir.

Moğolların devamı olan Altınordu Hanlığının bir parçası olan Kırım, Güney Rusya ve Asya'dan gelen tüccarların önemli bir pazarıydı. Bu pazarın Avrupa kolu Venedik ve Cenevizlilerdi. Fatih ekonomik açıdan büyük bir değer taşıyan Kırım'ı almak için Osmanlı Donanmasını gönderdi. Kırım Hanlığı Osmanlı Devleti'ne bağlı hale getirildi.

Kırım'ın alınmasıyla, Karadeniz Osmanlı gölü haline getirildi. Karadeniz ticaret yolları denetim altına alındı.

Fatih tarafından İtalya seferine gönderilen Gedik Ahmet Paşa, İtalya'nın güneyinde Otranto Kalesini ele geçirdi (1480). Fatih'in amacı burayı üs yaparak tüm İtalya'ya egemen olmak, Batı Roma İmparatorluğu'nun başkenti Roma'ya sahip olmaktı. Ancak bu sırada Fatih'in ölmesi bu tasarının gerçekleşmesini engelledi. Rodos adası kuşatıldıysa da alınamadı (1480).

Fatih dönemindeki seferlere bakılırsa belirli amaçlar görülür.

- Ticaret yollarının denetimini sağlamak (İstanbul, Sinop, Amasra, Trabzon, Kırım, Ege Adaları).
- Anadolu siyasi birliğini sağlamak (Amasra, Sinop, Trabzon, Karaman, Otlukbeli Seferi)
- Doğu Roma ve Batı Roma İmparatorluklarının mirasına sahip olarak büyük bir Akdeniz İmparatorluğu kurmak (İstanbul, Trabzon, Mora Rum despotlukları, Otranto).

Fatih, aydın bir padişahtır. Sanatçılara ve bilginlere büyük bir değer vermiştir. İtalyan ressam Centile Bellini'ye kendi portresini çizdirmiş, İstanbul'la ilgili tablolar yaptırmıştır.

Bugünkü İstanbul Üniversitesi'nin temeli sayılan ilk yüksek okul olarak "Sahn-ı Seman" medresesini açtırmış, ilk altın parayı bastırmıştır. Devletin düzenli işlemesi için Osmanlı Devleti'nin anayasası niteliğinde olan kanunname'yi çıkarmıştır.