Savaşın Genel Nedenleri

1.Fransız İhtilali sonucunda ortaya çıkan düşünce­lerin hızla yayılması

2.Sanayi İnkılâbı sonucunda gelişen sanayi, berabe­rinde hammadde ve pazar ihtiyacını da ortaya çı­karmıştı. Hammadde ve pazar ihtiyacı ise sömür­geci devletleri karşı karşıya getirdi. 

3.Almanya ve İtalya’nın siyasi birliklerini kurma­ları sonucunda Avrupa’nın siyasi dengesinin bo­zulması

4.Bloklar arası silahlanma yarışının hızlanması 

Açıklamalar:

- Almanya, Fransa’dan Alsas-Loren böl­gesini al­dıktan sonra kendisini Fransa karşısında güvensiz hissetmeye başladı ve kendini güvende hissetmek için ittifaklar ve bloklaşmalar döne­mini başlattı.

- Devletlerarası bu çıkar çatışmaları sonucunda Avrupa bloklara ayrılmıştır.1883’te Almanya, Avusturya-Macaristan ve İtalya arasında üçlü itti­fak (Bağlaşma Devletleri) kurulmuştur.

- Savaş başla­dıktan sonra kendine Anadolu’dan pay verilen İtalya bu gruptan ay­rılmış; ancak bu boşluk Os­manlı Devleti ve Bulgaristan’ın ittifak bloğuna katılmasıyla dol­durulmaya çalışılmıştır.

- 1907’de ise İngiltere, Fransa ve Rusya arasında Üçlü İtilaf (Anlaşma Devletleri) kurulmuş bu gruba daha sonra Japonya, Sırbistan, Romanya, Belçika, Portekiz, Brezilya, ABD ve Yuna­nis­tan gibi dev­letler de katılmıştır.

Bloklaşmanın Önemi:

1.Devletlerarası gerilim arttı.

2.Fransa ile Almanya arasında 19. yüzyıl sonla­rında başlaması muhtemel olan ikili savaş ertelendi.

3.Silah ve bloklu tehdide dayalı zoraki barış dö­nemi oluştu.

4.Avusturya ile Sırbistan arasında 28 Temmuz 1914’de başlayan özel savaş dünya savaşına dö­nüştü.

Savaşın Özel Nedenleri

1.Almanya ile İngiltere arasında ortaya çıkan siyasi ve ekonomik rekabet

Açıklama:  Özel sebepler arasında en etkili sebep bu sebeptir. Sömürgeleri kendi topraklarının 104 katına çıkan İngiltere, Almanya’yı sömürgeleri için bir tehdit unsuru olarak görüyordu. Almanya’nın İngiltere aleyhine büyümek istemesine rağmen; İngiltere mevcut durumunu korumak istiyordu.  

2.Fransa’nın Sedan Savaşı sonucunda Almanya’ya kaptırdığı Alsas-Loren bölgesini geri almak iste­mesi

Açıklama:  Almanya 1871 yılında, taş kömürü yönünden zengin olan Alsas-Loren ’i Sedan Savaşı ile Fransa’dan almıştı.

3.Boğazları ele geçirip sıcak denizlere inmek iste­yen Rusya’nın Almanya ve Avusturya-Macaristan’ı etkisiz hale getirme düşüncesi.

4.Rusların Slavları birleştirme (Panslavizm) politikasının Avusturya-Macaristan’ı etkilemesi (Slav-Germen çatışması)

5.Rusya’nın Balkanlara yönelik politikasının Bal­kanlar üzerinden Orta Doğu’ya açılmak isteyen Al­manya’yı tedirgin etmesi.

6.Siyasi birliğini geç tamamlayan İtalya’nın yeni sömürgeler ele geçirmek ve Akdeniz’de etkili ol­mak istemesi.

Açıklama:  İtalya Akdeniz’e yönelik emelleri için Avusturya ile karşı karşıya geliyordu ki bu durum İtalya’nın Birinci Dünya Savaşı başladıktan sonra İttifak Grubu’nu terk ederek İngil­tere’nin yanına geçme­sinde de etkili oldu.

7.Dini ve kültürel yayılma yarışı

Açıklama:  Sömürgeci devletler sömürmek istedik­leri bölge­lerde öncelikle dinlerini ve kültürlerini yaymaya çalışıyordu

8.Hanedanlar arası mücadeleler

Savaşın Başlaması

- Avusturya-Macaristan veliahdının Bosna-Hersek ziyareti sırasında öldürülmesi savaşın başlaması için bir kıvılcım olmuştur. Bu olaydan sonra Avus­turya Sırbistan’a savaş açmıştır. Bunun üzerine Rusya Sır­bistan’ın; Almanya da Avusturya’nın ya-nında yer almış ve İngiltere ile Fransa’nın da dev­reye girmesiyle Birinci Dünya Savaşı başlamıştır.

- Birinci Dünya Savaşı’nın başlamasıyla Japonya da sa­vaşa girmiş; Uzakdoğu’daki Alman sömürgelerini ele geçirerek kısa süre içinde amacına ulaşmış ve sa­vaştan çekilmiştir.

İttifak (Bağlaşma) Grubu

1.Avusturya-Macaristan İmparatorluğu,  

2.Almanya,                                                                                                                                            

3.İtalya

(İtalya savaş başlamadan önce İttifak Grubu’ndaysa da savaş başladıktan sonra; Avus­turya ile çıkarları çatıştığı, Almanya’dan beklediği başarıyı bulamadığı, isteklerine İtilaf Grubu’nda ulaşacağına inandığı ve Gizli Antlaşmalar’la kendi­sine yapılan teklifleri cazip bulduğu için 1915’den itibaren İtilaf bloğuna geçmiştir.) 

4.Osmanlı Devleti

5.Bulgaristan

(Bulgaristan’ın savaşa girmesi ile Almanya ile Osmanlı arasında kara bağlantısı ku­rulmuştur.)

Not: Balkan Savaşları, Osmanlı ile Bulgaristan’ın Birinci Dünya Savaşı’na girmesinde etkili olan ortak sebeptir.

İtilaf (Anlaşma) Grubu

1.İngiltere

2.Fransa

3.Rusya

4.İtalya

5.Japonya

6.Sırbistan (Savaştan sonra Yugoslavya’nın çatısı altında siyasi varlığı sona erdi)

7.Romanya (Rusya’nın baskıları ve Avusturya topraklarındaki emellerinin bir sonucu olarak sa­vaşa girdi)

8.Belçika (Almanya’nın Fransa’ya saldırırken Belçika üzerinden geçmesi, Belçika’yı savaşın içine çekti.) 

9.Karadağ (Savaştan sonra Yugoslavya çatısı altında siyasi varlığı sona erdi.)

10.Yunanistan (Savaşın başlangıcında, gidişatında ve sonucunda önemli bir etkisi olmayan Yunanis­tan; savaşa en son katılan devlettir.)

11.Portekiz

12.ABD (ABD, Almanya’nın ticaret ve yolcu gemilerini batırması ve ABD ile arasında gerginlik bulunan Meksika ile işbirliği yapması üzerine 2 Nisan 1917’de savaşa katıldı. ABD'’in savaşa gir­mesiyle savaşın dengesi itilaf lehine bir şekil aldı. Savaşın başlangıcında etkili olmayan ABD savaşın sonu­cunda etkili olmuştur. ABD savaşa girerken Wilson Prensiplerini yayınladı. ABD’nin savaşa girmesi savaşın süresinin kısalma­sında, savaşın İtilaf Devletleri lehine sonuçlanmasında, Rusya’nın savaştan çekilmesinden dolayı oluşan boşluğun doldurulmasında etkili oldu. ABD savaşa girmekle tarafsızlık politikasını da bozmuş oldu).

13.Brezilya

Almanya’nın Osmanlı Devleti’ni Yanına Çekmek İstemesinin Nedenleri

Osmanlı Devleti’nin jeopolitik konumundan faydalanarak;

1.Savaşı Ortadoğu’ya kaydırarak Avrupa’da ra­hatlamak

2.Rusya’nın dikkatini Avrupa dışına çekmek

3.İngilizlerin sömürge yollarını kesmek (Süveyş Kanalı...)

4.Rusya ile İtilaf Devletleri’nin bağlantılarını kes­mek.

Osmanlı’nın  halifelik gücünden faydalanarak;

1.Sömürgelerdeki Müslümanları İngiltere ve Fransa’ya karşı kışkırtmak

2.Rus hâkimiyeti altında yaşayan Müslüman Türk­leri Rusya’ya karşı kışkırtmak

Açıklama: Çok iyi teçhiz edilip hazırlandığı tak­dirde Os­manlı ordusunun savaşabileceğine inanan Almanya’nın gerek bu beklentisi; gerekse Os­manlı’nın jeopolitik durumuna yönelik olan beklen­tisi büyük oranda gerçekleşti. Fakat Almanya, halifelik müessesesinden umduğunu bulamadı.

Not: Almanya, Osmanlı’ya ait olan Musul-Kerkük petrollerinden de faydalanmak istemiştir.

Osmanlı Devleti’nin Savaşa Giriş Nedenleri

1.Son dönemlerde kaybettiği toprakları geri al­mak.

2.Siyasi yalnızlıktan kurtulmak (İtilaf grubu savaş esnasında Osmanlı’nın yükünü çekmemek ve Rusya’yı küstürmemek için Osmanlı’yı yanlarına al­mamışlardır.)

3.İttihat ve Terakki Partisi’nin; Alman hayranlığı ve Alman desteğiyle ülkenin kalkınabileceği düşüncesi

4.Kapitülasyonlar ve dış borçlar nedeniyle artan İngiliz ve Fransız baskısından kurtulmak.

5.2 Ağustos 1914’te Almanya ile Osmanlı arasında gizli bir antlaşma yapılması

6.19 Ağustos 1914’te Bulgaristan ile Osmanlı ara­sında bir dostluk antlaşması imzalanması

7.Turan İmparatorluğu kurma fikri.

Not:  Enver Paşa, Osmanlı bayrağı altında bütün Türk dünyasını bir­leştirmeyi hayal ediyordu. Osmanlı Devleti’nin bütünlüğünü koruyamadığı bir dönemde Turancılı­k’ın düşünülmesi İttihatçıların hayalciliğini göste­rir.

8.Almanya’nın savaşı kazanacağına inanılması

9.Yunanlıların “Megali İdea”sını sonuçsuz bırakmak

10.Almanya ile gizli ittifak yapılmış olması.

11.Rus, İngiliz ve Fransız sömürgelerindeki Türk ve İslam ülkelerinin istiklale kavuşturulacağı dü­şüncesi

Osmanlı Devleti’nin Savaşa Girmesi

- İngilizlerden kaçan Goben ve Breslav adlı Alman gemileri Osmanlı Devleti’ne sığınmıştır. Osmanlı Devleti bu gemileri satın aldığını açıklamış ve ge­milere Yavuz ve Midilli isimlerini vermiştir.  

- Bu ge­milerin Rusya’nın Sivastopol ve Odesa li­manlarını bombalamaları üzerine Osmanlı Devleti savaşa girmek zorunda kalmıştır.

- Rusya, İngiltere ve Fransa Osmanlı Devleti’ne savaş açınca; Osmanlı Devleti de 14 Ka­sım 1914’tde Kutsal Cihat ilan etmiştir.

Osmanlı Devleti’nin Savaşa Girmesinin Sonuçları

1.Yeni cepheler açılmıştır.

2.Savaş daha geniş alana yayılmış ve uzamıştır.

3.Almanya ve müttefikleri avantaj sağlamıştır.

4.İngiltere Kıbrıs’ı kendi topraklarına kattığını açıklamıştır.

5.Savaş Orta Doğu’ya kaymıştır.

6.Almanya Avrupa’da rahatlamıştır.

7.Gizli antlaşmalar gündeme gelmiştir.

8.İngiliz sömürge yolları tehlike altına girmiştir.

9.Rusya’nın İtilaf devletleri ile bağlantısı zedelen­miştir.

Osmanlı’nın Savaş Öncesi Durumu

1.Osmanlı Devleti İttihat ve Terakki Partisi tara­fından yönetilmektedir.

2.Ordu Almanya’nın desteği ile modernize edilmeye çalışılmaktadır.

3.Suriye, Filistin, Irak, Lübnan ve Hicaz Os­manlı’nın elindedir.

4.Ege adalarının durumu belirsizdir.

5.Oniki Ada hâlâ İtalya’nın elindedir.

6.Kıbrıs İngiltere’nin elindedir.

7.Balkan Savaşlarından çıkan Osmanlı Devleti savaşa hazır değildir.

İtilaf Grubu’nun Osmanlı’nın Savaşa Girmesini İstememe Nedenleri

1.Savaşın alanının genişleyecek olması.

2.İngiliz sömürge yollarının tehlikeye girecek olması.

3.Rusya ile İtilaf devletlerinin bağlantılarının kesi­lecek olması

4.Şark meselesinin karışık bir ortama gelecek olması

5.Sömürgelerdeki Müslümanların İngiltere ve Fransa’ya isyan etme ihtimalinin olması.