Tarım arazisinin gelirlerinden veya çalışanların emeğinden elde edilen gelir demek olan haraç, terim olarak devletçe kişilerden alınan vergi yerinde kullanılan bir deyimdir.

Haraç, Osmanlılarda iki çeşittir. Biri haraç-ı mukaseme, diğeri haraç-ı muvazzafa'dır.

1-Harac-ı mukaseme, arazinin hasılatından, öşürden yarısına kadar alınmak üzere, tayin olunan birimdir. Bölüşme manasına gelen mukaseme yerine verim kabiliyetine göre hasılattan onda bir, beşte bir, dörtte bir, üçte bir ve nihayet ikide bir hisse olmak suretiyle devletle paylaşmayı ifade eder.

2-Haraç-ı muvazzaf, tarıma elverişli arazide, toprağın verimine göre, maktu olarak dönüm veya cerip (60 kadem kare yüzölçümü) miktarlar üzerine uygulanan para veya nakit mal benzeri şeylerdir. Mukasemede haraç yani vergi, hasılatla ilgili olduğundan yıl içerisinde birden fazla ürün alınırsa fazla yapılan her ekim için de vergi alınır. Ancak arazi ekilmemiş ve bu sebeple hasılat alınmamış ise bir şey istenemez. Fakat çifti sahibi bulunduğu toprakta ekim yapmazsa bile vergiyi öder.