Büyük Millet Meclisi Hükümeti’nin Kurulması

TBMM’nin Açılış Amaçları:

1.Milli iradeyi egemen kılmak

2.Ulusal güçleri bir arada tutmak

3.Bağımsızlığı sağlamak

4.Bağımsızlı ve egemenliği sağlayacak otorite ve gücü oluşturmak

TBMM’ye öncelikle, işgal dolayısıyla İstan­bul’dan kaçıp gelen mebuslar kabul edilerek; meclis Meclis-i Meb’usan’ın devamı gibi gösterilmiştir. 

Mustafa Kemal’in Meclisin Çalışma Şartlarını Belirlemek İçin Meclise Sunduğu Öneri:

1.TBMM’nin fevkinde hiç bir güç yoktur.

Açıklama:

1.TBMM bütün güçlerin üzerinde kabul edilmiştir.

2.İstanbul’daki otorite meclis otoritesinin altında kabul edilmiş­tir.

2.Hükümet kurmak gereklidir.

Açıklama:

1.Bu madde meclisin kuruculuk yönünü gösterir

3.Geçici olduğu bildirilerek bir hükümet başkanı tanımak; ya da padişah vekili çıkarmak doğru değildir.

Açıklama:

1.Bu madde açılan meclisin daimi olduğunu vurgu­lamaktadır.

4.Mecliste yoğunlaşan ulusal iradenin yurdun alın yazısına doğrudan doğruya el koymasını kabul et-mek temel ilkedir.  

5.Yasama ve yürütme TBMM’ye aittir.

Açıklama:

1.18 Eylül 1920’de kurulan İstiklal Mahkemeleri­nin üyeleri de milletvekillerinden oluştuğundan dolayı yargı da meclisin eline geçmiştir.

2.Yasam, yürütme ve yargının mecliste toplanma­sına güçler birliği ilkesi denilir.

3.Güçler birliği ilkesi olağan üstü durumdan dolayı kabul edil­miştir. Hızlı karar alınıp; alınan kararların hızlı uygulanması amaçlanmıştır.

4.Güçler birliği ilkesi demokrasiye uygun değildir. Demokrasiye uygun olan kuvvetler ayrılığı ilkesi 1961 Anayasası ile kabul edilmiştir.

6.Meclisten seçilecek bir kurul meclis adına hükümet işlerine bakar. Oluşturulan bu İcra Vekilleri Heyetinin başkanı meclisin de başkanıdır.

Açıklama:

1.Kurulan bu sisteme meclis hükümeti sistemi deni­lir. Bu sis­temde bakanlar meclisten tek tek seçilir.

2.Meclis hükümeti sisteminde hükümet üyeleri meclisten tek tek seçildiğinden dolayı hükümetin kurulması gecikir; dolayısıyla da yürütme olumsuz etkilenirdi.

3.Meclis hükümeti sistemi cumhuriyet ilan edilene kadar devam etmiştir.

4.Saltanat devam ettiğinden dolayı devlet başkan­lığı kurumu oluşturulamamıştır. Meclis başkanlığı ile hükümet başkanlığı aynı kişide toplanmıştır.

7.Padişah ve halife baskı ve zordan kurtulduğu zaman, meclisin düzenleyeceği yasal ilkeler doğrultu­sunda yerini alır.

Açıklama:

1.Birliğe ihtiyaç duyulan bu dönemde padişahlık ve halifelik kurumunun açıkça karşısına geçilmemiştir.

2.Bu madde ileride saltanat ve halifeliğin kaldırıla­bileceğini göstermektedir. Çünkü padişah ve halife­nin durumunu meclisin belirleyeceği dile getiril­miştir.

Not: Bu önerge Teşkilat-ı Esasiye Kanunu kabul edilene kadar meclisin çalışma şartlarını belirlemiştir.

TBMM’nin Açılmasının Önemi:

1.Milli egemenlik ilkesi kurumlaştı

2.Halkçı, ulusçu ve demokratik bir Türk devleti oluştu

3.Temsil heyetinin görevi sona erdi

4.Ulusal örgütlenme tamamlandı

TBMM’nin Özellikleri:

1.İhtilalcidir; İstanbul’daki otoriteye rağmen mec­lis açılmış, yeni bir devlet oluşturulup; hıyanet-i vata­niye gibi kanunlar çıkarılmıştır.

2.Kurucudur; yeni bir hükümet ve yeni bir devlet ortaya çıkarılmış; bir devlet için gerekli olan ka­nunlar ve anayasa hazırlanmıştır. 

3.Halkçı, demokratik ve ulusçudur.

4.Milli egemenlik ilkesi temel ilkedir.

5.Güçler birliği ilkesi kabul edilmiştir

6.İstiklal mahkemelerini kurmakla yargı gücünü ortaya koymuştur.

7.Kurtarıcı bir meclistir.

8.Meclis hükümeti sistemi kabul edilmiştir.

9.İlk meclisteki vekiller arasında fikir birliği yok­tur. Misak-ı Milli (bağımsızlık) birleştikleri tek fikirdir. Meclisin bu özelliğinden dolayı da bu mec­lis inkılâpları yapmaya uygun değildir. Saltanatı kaldır­ması, bu meclisin inkılâpçı olduğunu göster­mez. Çünkü saltanatın kaldırılması Lozan öncesinin olağan üstü durumundan kaynaklanmıştır. 

10.İlk ilişkilerini Rusya ile kurdu ve ilk elçisini Rusya’ya gönderdi.

11.30 Nisan 1920’de varlığını dünya devletlerine duyurdu. 

TBMM’nin Otoritesini Artırma Çalışmaları:  

1.İstanbul hükümetinin çalışmaları yok sayıldı

2.Otoriteyi artırıcı tedbirler alındı

3.Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarıldı

4.İstiklal mahkemeleri kuruldu

5.İsyanlar bastırıldı

6.Anayasa ilan edildi

TBMM’nin Birliği Sağlama ve Devam Ettirme Çalışmaları:

1.Devrimler savaş sonrasına bırakıldı

2.Meclis-i Meb’usan’ın üyeleri TBMM’ye kabul edildi

3.Kurulan devletin yeni bir cumhuriyet olduğu açıkça ifade edilmedi

4.Güçler birliği ilkesi kabul edildi

5.Padişah ve halifeye karşı, savaş bitene kadar açıkça tavır takınılmadı

I. Meclis 23 Nisan 1920 ile 1 Nisan 1923 tarihleri arasında çalışmıştır.  11 Ağustos 1923’de ise II. Meclis çalışmalarına başlamıştır.