Akhunların batıya göçleri, akhunların batıya gitmeleri, akhunlar ve batıya göçleri

Akhunların Batıya Göçleri
S. Legg'in de belirttiği gibi, Orta Asya yani Türk ili, Türklerin anavatanı idi. Kitabının başlığındaki "Hearthland" deyimi çok yerinde kullanılmıştır. Gerçekten de Asya'nın içlerinden kopup gelen, tarihleri az bilinen insanlar, sürekli hareketliliği sağlamıştır. Sakalar, Yüeçi'ler, Hunlar, Oğuzlar, Peçenekler, Kumanlar vs. bu ananeyi bazı nedenlerle sürdürmüşlerdir.

Akhunlar, IV. yy'da, Asya içlerinden batıya göç ettiler. Yüeçilerin varisi Kuşanların çökmesinden sonra, Hun kabileleri arasında güçlenerek, büyük bir devleti kurdular. "Bozkır, Iakartes ve Oxus'' ne zaman geçtikleri kesinlikle bilinemiyor. Sogdiana'daki tarihleri şimdilik karanlık kalmaktadır. Ama, Sasanilerin kuzey doğusundaki topraklarında, Horasan'da sürekli akınlarda bulundukları bilinmektedir. Oxusveya Ceyhun'un güneyine, Belh Toharistan ve Çağaniyan'ı ele geçirmeleri, ancak tanıklığına arkeolojik belgelerden anlaşılmaktadır. V-VII. yy.'daki Çinli Budist hacıların şahâdetlerine göre, Toharistan (Tu-huo-lo) ve Gandhara bölgesinde Akhunlar hakim olmuşlar ve yaşamışlardı.

Akhunlar, bununla da kalmadılar. İklimi ve zenginliği ile farklı bir yaşayış ortamı olan, Alt Kıta'ya Hindistan'a indiler. İndus'un yukarı havzasında, şimdiki Pençab bölgesinde hakim duruma geçtiler ve yerleştiler. Modern araştırıcılarca şehir kültürüne alışkın, tarımda deneyimli, kendilerine has dini inancı olan Akhunlar, göçebe geleneklerini de sürdürmüşlerdi. Hsüen Tsang'ın anlatışına göre, Akhunlar, hemen her türlü hayat sahasını kullanmışlardı. Toharistan ve Badgis'in vâdileri onların başlıca yaşayış alanları idi. Pençab ve kuzey Hindistan'da, yeni iklime alışmışlar ise de VIII. yy.'da, asimilasyon rüzgârının etkisi ile kaybolup gitmişlerdir. Buna rağmen Akhunlar, Hind edebiyatında, destanlarında, kitâbelerinde, paralarında, coğrafyasında uzun zaman kalabilmişlerdir. X. yy.'dan itibaren, Hun adı yanında, bunların vakti ile iskân ettikleri Huna-Desa veya Huna-dhipa, Huna-Mandala gibi yer isimleri kullanılmaya devam edilmiştir.

NOT: Bu ilgili makale, Genel Türk Tarihi Ansiklopedisi'nin I. Cildinde bulunmakta ve Prof. Dr. Enver Konukçu'nun "Akhunlar" adlı makalesinden size bilgiler sunulmuştur.