Milattan Sonra I. Yüzyıl  Türk Tarihi Kronolojisi

I-XI. Asırlar Miladdan sonraki dönemde Türk Göçleri: Türk göçlerine katılan boylar ve göç zamanları şu şekildedir: ®Hunlar, Orhun bölgesinden güney Kazakistan bozkırlarına, Türkistan'a (1. yüzyıl sonları, 2. yüzyıl ortaları) ve Avrupa'ya (375 ve müteakip yıllarda); ®Uar-hunlar, 350'lerde, Afganistan ve kuzey Hindistan'a (Ak-Hun Eftâlitler); ®Ogurlar, güneybatı Sibirya'dan güney Rusya'ya (461-465 yılları); ®Oğuzlar, Orhun bölgesinden Seyhun nehri kenarlarına (10. asır), ve sonra Maveraünnehir üzerinden İran'a ve Anadolu'ya (11. asır); ®Avarlar, batı Türkistan'dan Orta Avrupa'ya (6. yüzyıl ortası); ®Bulgarlar, Karadeniz kuzeyi üzerinden Balkanlar'a ve Volga nehri kıyılarına (668'den sonraki yıllarda); ®Macarlar'la birlikte bazı Türk boyları, Kafkaslar'ın kuzeyinden Orta Avrupa'ya (830'dan sonra); ®Sabarlar, Aral'ın kuzeyinden Kafkaslar'a (5. asrın ikinci yarısı); ®Uygurlar, Orhun nehri bölgesinden İç Asya'ya (840'ı tâkip eden yıllarda); ®Peçenek, Kuman (Kıpçak) ve ®Uzlar (Oğuzlar'dan bir kol), Hazar denizi kuzeyinden Doğu Avrupa ve Balkanlar'a (9.-11. asır) göç etmişlerdir. Bunlardan özellikle Hun ve Oğuz göçleri, hem uzun mesafeler katetmek suretiyle yapılmış, hem de çok önemli tarihi sonuçlar vermiştir.

18-46 Orhun bölgesindeki Doğu Hunları Yu Tanhu (18-46) zamanında Çin'e karşı istiklâlini yeniden kazandı. Yu'nun önderliğinde doğuda Mançurya'ya, batıda da Kaşgar'a kadar olan bölgeyi tekrar idareleri altına alan Hunlar, onun ölümüyle tekrar iç karışıklıklara sürüklendiler. Yu'nun oğlu olan Tanhu P'u-nu'ya karşı mücadele başlatarak kuzeydeki Hun kabileleri arasına çekilen Pi'nin kendini Tanhu ilân etmesi, Hunları yeniden ve bu kez

bir daha birleşmemeksizin kesin olarak ikiye böldü (48); Dış Moğolistan'da Kuzey ve İç Moğolistan'da Güney Hun devletleri.

48-155 Kuzey Hunları: Kuzey/Dış Moğolistan'da. Yıkılışına kadar istiklâlini daima korumuştur. Güney Sibirya, Cungarya ötesine kadar Batı ve İç Asya'daki önemli şehir devletleri Kuzey Hun Devleti'nin elinde olduğundan buraları Çin hücumlarının hedefini teşkil etmekteydi. Bu bölünüşten itibaren Çinliler iç karışıklıklar çıkararak ve saldırılar ile İç Asya'da Kuzey Hun hâkimiyetine son verdiler (91). Doğu'da da, Çinlilerin de destek verdiği Sien-pi hücumlarına maruz kalındı. Hakimiyetlerini Cungarya ve Güney Sibirya'ya kadar genişleten Sien-piler son darbeyi hükümdarları Tan-shih-huai (147-156) zamanında vurdular ve Kuzey Hun toprakları düşman kabilelerin istilasına uğradı. Hunlar 91'de büyük kütleler halinde başlayan göçlerine 155 yılında da devam ederek şimdiki Kazakistan bölgesinde bulunan Çi-çi döneminden kalan soydaşlarına katıldılar.

48-216 Güney Hunları: Güney/İç Moğolistan'da. Yıkılışına kadar daima Çin tâbiiyetinde kalmıştır. Çin'in kuklası durumundaki bu Güney Hun Devleti de 177 yılından itibaren Sien-piler'in tehdid alanına girmeye başladı. 188 yılında Çin'in atadığı Tanhu'nun Çin'e tam teslimiyet politikasına karşı çıkan Hun kabileleri, Tanhu'yu öldürerek, tamamen basşsız şekilde ayrı kabile hayatı yaşamaya başladılar. Otoritesiz son Tanhu'nun hapsedilmesi ve ülkenin 5 eyalete bölünerek (216) Çinli askeri valilerle yönetilmeye başlanmasıyla Güney Hun Devleti de sona erdi.

50 Kujula Kadphises, İran'dan Maveraünnehir ve Yukarı İndus'a kadar yayılan Kuşan (Kuçan) İmparatorluğu'nu (Afganistan, Kuzey Hindistan'da) kurdu. Hunlardan kaçarak bölgeye gelen Yüeh-chiler de Kuşan İmparatorluğunun hakimiyeti altına girdiler. Kujula Kadfises, Hindukuş Dağları'nı aşar ve bir kez Kapisa'ya yerleşince (50'ye doğru Kabil'i alır) Hindistan'a doğru inmeye başlar. 60'a doğru Pencap'ı ve pek çok kez el değiştirmiş ve çok acı çekmiş başkent Taksila'yı işgal eder. Krallığı böylece Merv'den Indüs'e kadar uzanır. Kujula'nın oğlu Oğlu Vima da fetihlere devam eder (3-176/50-4. yüzyıl başı).

70 Romalılar Kudüs'ü yağmalayıp yıktılar, harap ettiler.

78-144 Vima'dan sonra Kuşan tahtına büyük bir prens çıkar Kanişka: O, tarihe mal olduğu kadar destanlara da geçmiştir. Özellikle Budizm geleneğinde, Kanişka yasanın koruyucularındandır ve tahta geçiş tarihinde yarım yüzyıllık bir belirsizlik vardır. Uzmanların çoğu tahta geçiş tarihi olarak 78'i vermektedir, bunun nedeni Hint tarihyazımında bu yılın Saka döneminin başlangıcı olarak seçilmiş olmasıdır. (Tarım Havzası'nı da içeren geniş bir coğrafyaya sahip) Kuşan Devleti'nde Kral Kanişka saltanatla birlikte, Budizm'i de hakim din olarak benimser. Kanişka döneminde Kuçan imparatorluğu doruğa ulaşır. Merv'den Hoten ve Sarnath'a, Sirderya'dan Sogdiyana ve Keşmir de dahil olmak üzere Umman Denizi'ne kadar uzanır. Ondan sonra Huvişka gibi iki üç prens imparatorluğu genişletir, ama bu devirde Budizm çok etkilidir, Sasanilerin yönetimindeki İran'ın baskısı giderek artmaktadır. Kuçan Krallığı büyük bir kargaşanın içine düşer. IV. yüzyıl başlarında, giderek parçalanan devletin son hükümdarları batıda İran

 şahlarını, doğuda Hindistan'da Gupta hanedanı krallarını tanımak zorunda kalmışlardır. Kuçan imparatorluğu, tarihte yerini siyasal gücüyle değil, doruğa varan refah dönemine bağlı entelektüel gelişimiyle alır. Krallıklarının nüfuzu Tarım Havzası'ndan Gücerat ve Maharaşan'a kadar uzanır. Bu dönem, Çinlilerin ve Yunan-Roma kültürlerinin girişimlerinin de katkılarıyla, Batı, Hindistan ve Çin arasındaki ticaretin en yoğun olduğu dönemdir. Yılda iki kez göç etme alışkanlığını kaybetmeyen Kuçanların yazlık ve kışlık olmak üzere iki başkenti vardı: İlki Kabil'in kuzeyine 60 km uzaklıktaki, daha çok Begram adıyla tanınan Kapisa. İkincisi ise Hayber Geçiti'nin Hint çıkışında bulunan Peşaver.

97 Çin ordusu, Hazar Denizi'ne kadar ulaştı.

Yapılan Yorumlar

Henüz kimse yorum yapmamış.

Bu sayfada yer alan bilgilerle ilgili sorularınızı sorabilir, eleştiri ve önerilerde bulunabilirsiniz. Yeni bilgiler ekleyerek sayfanın gelişmesine katkıda bulunabilirsiniz.

Yorum Yapın

Güvenlik Kodu
Popüler Sayfalar:
Coğrafya Sitesi Matematik Sorusu Türkçe Sitesi