Osmanlı Devleti Saray teşkilatının ilmiyye sınıfından yıldızlar ilmiyle uğraşan ve buna göre gelecekten haber veren müneccimlerin amiri için kullanılan bir deyimdir.

Osmanlılar döneminde "İlm-i nücum" denilen yıldız ilmiyle uğraşanlar ulema adını taşıyan din alimleri idi. Bu sebeple müneccimbaşılar bunlardan seçilirdi.

Osmanlı Tarihi'nde padişah cülusu, doğum, savaş ilanı, ordunun hareketi, sadrazamlara mühür verilmesi, denize gemi indirilmesi, sultan düğünü gibi durumlarda Müneccimbaşıları tarafından yıldızların uygun zamanları tespit ve buna göre hareket edilirdi; Bu sebeple Osmanlılarda müneccimlik önemli bir itiyat olarak benimsenmiştir.

İlmiyye sınıfından olan Müneccimbaşı ile ikinci müneccimin tayinleri Reis-i etibba yani Hekimbaşı tarafından olurdu. Bunlar gerektiğinde "Saat-ı muhtar" veya eşref saat denilen uğurlu zamanı sadrazama bildirirler, sadrazam da padişaha takdim eder. Hükümdar hangisini uygun görürse ona göre hareket edilirdi. Müneccimbaşıların görevlerinden en önemlisi takvimin tertibi idi ki bu adet yakın zamana kadar devam etmiştir. Ayrıca Ramazan'da padişaha ve sadrazama imsakiyye takdim ederlerdi. Müneccimbaşılık Osmanlı saltanatının sonuna kadar devam etmiş.