Maliye idaresi ve teşkilatı yerine kullanılır bir terimdir.

Osmanlı Devleti'nin kuruluşunda "beytülmal" denilen ve "defterdar" adlı bir memurun idaresinde bulunan para işleri için ayrı manalar ifade eden "hazine-i padişahi", "hazine-i amire", "hazine-i emiriye", "hazine-i devlet" ve "hazine-i maliye" tabirleri de kullanılmıştır.

Son dönemlerde savaş ve diğer olağanüstü masraflara karşı bir ihtiyat hazinesi olmak ve varidat-ı havass-ı hümayun geliri, ganimetler ve hükümdarlardan alınan hediyeler için bir "iç hazine" ile "enderun hazinesi" teşkil edildiği gibi, daha sonraları da gelir ve hasılatın cinsine göre hazineler de kurulmuştu.

Saraya giren ve çıkan eşyalardan hazine kethüdası birinci derecede sorumlu idi. Diğerleri ise muamelelerin yürütülmesinde kendisine yardım etmekle görevli idiler.

Hazine-i hümayun ayda bir defa tetkik edilir ve düzenlenirdi. En ufak bir şeyin bile zayi olmamasına dikkat edilirdi. Hazine-i hümayun'daki eşyanın defterlerini ve bunlar satılanlar ve imha edilenlere ait cetvel suretleri, hazine kethüdası tarafından muhafaza edilirdi.

Hazine-i hümayun'un denetlenmesi saltanat değişikliğinde cülusun on beşinci günü yapılırdı.