Afganistan Bayrağı
Afganistan Arması

Slogan:Allah'tan başka büyük yoktur ve Muhammed onun resuludür.

Milli Marş: Suroudi Milli

Başkent
Kabil 34 31 K, 69 12 D

En Büyük Şehir
Kabil

Resmi Dil
Peştuca, Darice

Devlet başkanı
Hamid Karzai

Din
İslam

Bağımsızlık

- Tarih
Büyük Britanya'dan

8 Ağustos 1919

Yüzölçümü:

 - Toplam:

 - Su(%):
647.500 km²(41.)

0%

Nüfus:

  ' Toplam:

  ' Yoğunluk:
31,056,997(38.)

43/km²

GSMH:

- Toplam

- Kişi Başına
21,5 milyar dolar(111.)

800 dolar(220.)

Para Birimi:
Afghani

Saat dilimi:
UTC+4:30

İnternet alan adı:
.af

Telefon Kodu:
+93

Bütün veriler CIA World Factbook'tan alınmıştır.

 

Afganistan, resmi adıyla Afganistan İslam Cumhuriyeti Asya'da denize sınırı olmayan bir ülkedir. Orta Asya'da bulunur ama etnik ve kültürel bağlarından dolayı bazı kaynaklar tarafından Orta Doğu'da kabul edilir. Doğu ve güneyde Pakistan, batıda İran, kuzeyde Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan ,doğuda da ufak bir sınırla Çin ile çevrilidir.

Afganistan, özellike güney bölgelerde yaşayan Peştun çoğunlukla birlikte Tacik, Hazara ve Özbek kökenli halkları da barındırır. Ayrıca nüfusa oranları %5'i geçmeyen bir çok etnik kökenli halk da (örneğin Beluciler, Türkmenler, Nuristanlılar, Araplar vs.) bu ülkede yaşamaktadır.

Ticaretin merkez noktalarından birinde olan Afganistan, bu stratejik konumu nedeniyle tarih boyunca İranlılar, Yunanlar, Araplar, Moğollar, İngilizler ve Sovyetler gibi çeşitli ulusların istilasına uğramıştır.En son 2001 de ABD tarafından işgal edilmiştir.

ABD ve Koalisyon İşgali

Afganistan Savaşı

ABD'de yapılan 11 Eylül saldırılarının sorumlusu olarak ilan edilen El Kaide'nin bu bölgede yerleştiği iddiaları, Taliban rejiminin bu olaya müdahale etmemesi ve kaynak sağlaması nedeniyle ABD ve koalisyon güçleri tarafından işgal etmiştir. Ancak 7 yıllık işgal süresince kaolisyon güçleri Taliban'ı yok edememiştir. Çok sayıda da sivil kayıp veren Afgan halkı koalisyon güçlerinin ülkede olması taraftarı değildir. Taliban rejimi fesheldilmiştir ancak güçler çekilince tekrardan iktidara gelme olasılığı vardır.

%30 ABD ve Koalisyon güçleri

%20 Taliban

%50 Aşiret ve yerel yönetimler (aşiretlerin %86'sı Taliban yanlısıdır.)

Nüfus Bilgileri

Afganistan'ın nüfusu 2006 Temmuz ayı verilerine göre) 31,056,997 kişidir.[kaynak belirtilmeli] Nüfusun %44.6'sını 0-14 yaş grubu oluşturmaktadır (erkek 7,095,117/kadın 6,763,759). 15-64 yaş aralığı ise nüfusun %52.9'unu oluşturmaktadır(erkek 8,436,716/kadın 8,008,463). 65 yaş ve üzeri ise %2.4 gibi bir orana sahiptir(erkek 366,642/kadın 386,300).[kaynak belirtilmeli] Oldukça genç bir nüfusa sahip olan Afganistan'da bebek ölüm oranı her 1000 bebekten 160.23 ölüm şeklinde gerçekleşmektedir. Ortalam çocuk sayısı her 1 kadına 6.69 çocuk şeklindedir. Nüfus artış oranı %2.67 olan Afganistan'da mülteci nüfusu da önemli bir oran teşkil eder. Her 1000 kişiden 23.06 sı mülteci statüsündedir. Bu oran İran mültecilerini de kasamaktadır. Ortalama yaşam süresi erkeklerde 43.16 yıl, kadınlarda 43.53 yıl ve ortalama 43.34 yıl olarak gerçekleşmektedir.[kaynak belirtilmeli]

HIV/AIDS ' hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı %0.01 olarak gerçekleşmiştir.

Peştunlar nüfusun %42'sini oluşturmaktadırlar. Tacikler %27, Hazaralar %9, küçük etnik unsurlar (Aymaklar, Türkmenler, Beluciler ve diğerleri)%13, Özbekler %9 gibi bir oran oluşturmaktadırlar. Resmi dl Pestuca(Afganca) ve Darice (Farsça) dir. Nüfusun %50'si Farsça (Darice), %35'i Peştuca, %12'si Özbekçe ve Türkmence, %4'ü Belucice ve Pasice) ve diğer azınlıkların dillerinde konuşmaktadır. 15 yaş ve üzerindeki okur yazar oranı toplam nüfusun %36'sını oluşturmaktadır. Erkeklerin %51'i, kadınların da %25'i okur yazardır

 

Coğrafya

Afganistan genellikle engebeli bir araziye sahiptir. Ülkenin doğusundan içlerine uzanan ve himalaya dağlarının bir uzantsı olan Hindukuş Dağları, güneyindeki Çağay Dağları ve kuzeydeki Pamir Dağları ülkenin başlıca yükseltileridir.Ü lkenin en yüksek noktası Hindukuş Dağları'ndaki 7492 m. ile Nowşak tepesidir. Ülkenin güneybatısı ve batısı dağlık değildir. Ancak fazla akarsu kaynağı olmaması nedeniyle tarım yapılamaz. Ülkede başlıca Amu Derya, Helmend, Farahrud, Murgap ve Herirud nehirleri vardır.

 

Din

Halkın %80'i sünni, %19'u şii müslümandir.

Demografi

Yüzölçümü yaklaşık Fransa kadar olan Afganistan'ı Hindukuş ve Pamir sıradağı zincirleri kuzey ve güney olmak üzere iki bölüme ayırır. 1979'da, Sovyet-Afgan Savaşı öncesi yaklaşık 15 milyon nüfusu bulunan Afganistan'ın 2006 itibariyle tahmini nüfusu 31 milyon'dur. [1]

Başkent Kabil ülkenin en büyük kentidir; diğer önemli kentler batıda Herat, güneyde Kandahar ve kuzeyde Mezar-ı Şerif'tir. Yerel ve ulusal düzeyde bütünleşmenin zayıf olduğu Afganistan'da coğrafi engellerin yanında toplumsal hayatın da büyük sorunları vardır. Okuma yazma oranı yüzde 10 civarında olan Afganistan fert başına düşen gelir bakımından da dünyanın en yoksul ülkeleri arasındadır.

Etnik Gruplar; Peştun: %35, Tacik: %20, Hazara: %20, Özbek: %12, Aymak: %4, Türkmen: %3, Beluci: %2, Diğer: %4.

Afganistan'daki Türk halkları genelde Özbekler ve Türkmenler'den ibarettir. Bunun dışında az da olsa Pamir bölgesinde Kırgızlar da vardır. Rus savaşı esnasında Pamir bölgesindeki Kırgızların büyük kısmı Türkiye'nin Van İline yerleştirilmiş ve yaşadıklları köye Ulupamir ismi verilmiştir. Bölgede hayvancılık ve koruculuk yapmaktadırlar.

Ekonomik Göstergeler

Afganistan kara ile çevrili bir ülkedir, ekonomisi tarıma ve hayvancılığa (koyun ve keçi yetiştirmeye) bağlıdır. 15 milyonluk çalışabilir nüfusa sahiptir. İşgücünün sektörlere göre dağılımında tarım %80, endüstri %10, hizmetler sektörü ise yine %10'luk bir paya sahiptir. Endüstri ağırlıklı olarak küçük çapta tekstil, sabun, mobilya, ayakkabı, gübre, çimento; el yapımı halılar; doğal gaz, yağ, kömür, bakır işletmelerine dayanmaktadır. Afganistan çok zengin bakır rezervine sahiptir. Elektrik üretimi 905 milyon kWh olarak gerçekleşmektedir. Buna istinaden tüketim 1.042 milyar kWh olmuştur. Hiç elektrik ihracatı yapamayan Afganistan, 200 milyon kWh elektrik ithalatı yapmaktadır. Tarım ve hayvancılık ürünleri, haşhaş, buğday, meyveler, fındık; yün ve deridir. İhracat tutarı 2005'te 471 milyon$ olarak gerçekleşmiştir. İhracat ürünleri, haşhaş, meyve ve fındık, el yapımı halılar, yün, pamuk, deri, değerli taş ve mücevherlerdir. İhracat ortakları ise Pakistan, İran, Almanya, Hindistan, Birleşmiş Krallıklar, Belçika, Lüksemburg, Çek Cumhuriyetidir. İthalat tutarı, 2005 verileriyle $3.87 milyar dolar oln Afganistan'ın ithalat ürünleri yabancı sermaye, yiyecek ve petrol ürünleri, cok sayıda tüketim malıdır. İthalat ortakları ise Pakistan, İran, Japonya, Singapur, Hindistan, Güney Kore ve Almanya'dır. Para birimi afgani'dir ve uluslar arası ifadesi, kodu "AFA"dır.

 

Ulaşım ve Taşımacılık

Demiryollarının toplam uzunluğu 24.6 km, karayolları 21,000 km (bunun 2,793 km si asfalt, geri kalanı yani 18,207 km si stabilize yoldur), su yolları 1,200 km dir. Ülkede boru hatlarının toplam uzunluğu 180 km dir. Keyrabad ve Shir Khan ülkenin iki önemli limanıdır. 45 adet havaalanı bulunan Afganistan'da 3 adet helikopter alanı mevcuttur.

Eğitim

Afganistan eğitim sistemi 6+3+3 şeklinde bir kademelendirme üzerinde şekillenmiştir. Buna ilişkin olarak okul öncesi eğitim ile başlayan süreç (0-3 yaş ve 4-6 yaş iki aşamalıdır), 6 yıllık bir genel öğretim sistemi ile devam etmektedir. Bu aynı zamanda genel okur yazarlık kursları ile de desteklenmektedir. 6. sınıf sonrasında ise ikili bir ayrım ile din eğitimi ağırlıklı ortaokullar ve genel eğitim müfredatını benimsemiş ortaokullarda eğitim verilmektedir. Son aşama olan liseler ise 3 farklı bölümden oluşmaktadır. Bu noktada bir anlamda branş eğitimi almakta olan öğrenciler, öğretmenlik, teknik meslek liseleri ve sosyal bilimler-fen bilimleri ağırlıklı liselerde öğrenim görebilmektedirler. Bundan sonra ise branşlarına ilişkin yüksek öğrenim kurumlarına devam etmektedirler.

Afganistan'da eğitim alanında kadın ve erkek arasında herhangi bir ayrım yapılmamıştır. Her Afgan vatandaşı eğitim hakkından yararlanmada eşit haklara sahiptir. Her 7 yaşına gelen her çocuk devlet okullarından parasız yararlanma hakkına sahiptir. Afganistan Anayasası 43. maddesine göre, devlet okulları parasızdır ve ilköğretim zorunludur. Ancak Afaganistan'ın uzun yıllar süren işgallere maruz kalması ve ülkenin içinde bulunduğu siyasi, ekonomik açmazlar eğitim sistemini de olumsuz etkilemiştir. Ülkede 2005 yılı verilerine göre 5 milyona yakın çocuk okullarda eğitim görmüştür. Ancak okullaşma oranındaki düşüklük, öğretmen ve kırtasiye yetersizliği gibi nedenlerden ötürü istenilen verim alınamamaktadır. Buna rağmen 2003 yılında 8.500 çadırda 25.000 civarında öğrenci, bu çadırlarda verilen eğitim hizmetinden yararlanmıştır

Vilayetleri

Afganistan'ın 34 vilayeti vardır.

1 Badahşan
2 Badgis
3 Baglan
4 Belh
5 Bamyan
6 Daykundi
7 Farah
8 Faryab
9 Gazni
10 Gor
11 Helmand

12 Herat
13 Cüzcan
14 Kâbil
15 Kandehar
16 Kapisa
17 Host
18 Kunar
19 Kunduz
20 Lagman
21 Lovgar
22 Nangarhar

23 Nimruz
24 Nuristan
25 Uruzgan
26 Paktiya
27 Paktika
28 Penşir
29 Parvan
30 Samangan
31 Sar-i Pol
32 Tahar
33 Vardak
34 Zabul

EK BİLGİ

 Coğrafi Verileri

Konum: Güney Asya'da, Pakistan'ın kuzey batısında, İran'ın doğusunda yer almaktadır.

Coğrafi konumu: 33 00 Kuzey enlemi, 65 00 Doğu boylamı

Haritadaki konumu: Asya

Yüzölçümü: toplam: 652,230 km²; kara: 652,230 km²; su: 0 km²

Sınırları: toplam: 5,529 km

Sınır komşuları: kuzeydoğuda Çin 76 km, batıda İran 936 km, doğu ve güneyde Pakistan 2,430 km, kuzeyde Tacikistan 1,206 km, kuzeyde Türkmenistan 744 km, kuzeyde Özbekistan 137 km

Sahil şeridi: 0 km (kara ile çevrili)

Sahip olduğu denizler: yok (kara ile çevrili)

İklimi: Sert bir bozkır iklimi hakimdir; kışları soğuk, yazları sıcak geçer.

Arazi yapısı: Kuzeydoğu ve güneyde engebeli dağlık arazilere ve ovalara sahiptir. Kuzey doğusunu Hindu Kuş dağları kaplar. Ayrıca güneyde Süleyman, kuzeyde Bendi Türkistan dağları mevcuttur. Güney bati bölgeleri geniş çöllerle kaplıdır.

Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Amu Darya 258 m; en yüksek noktası: Nowshak 7,485 m

Doğal kaynakları: doğal gaz, petrol, kömür, bakır, krom, kükürt, kurşun, çinko, demir, berilyum, yakut, tuz, kıymetli taşlar

Arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %12.13

sürekli ekinler: %0.21

diğer: %87.66 (2005 verileri)

Sulanan arazi: 27.200 km² (2003 verileri)

Doğal afetler: Hindu Kuş dağları bölgesinde depremler; su baskınları; kuraklıklar

Akarsuları: En önemli akarsuyu Hilmend'dir. Amuderya, Kokça, Kunduz ve Kâbil adlı akarsuları bulunmaktadır. Bunların dışında küçüklü büyüklü çok sayıda akarsuyu mevcuttur.

Coğrafi not: Kara ile çevrili

Nüfus Bilgileri

Nüfus: 28.396 milyon (2009 Temmuz ayı tahmini)

Yaş yapısı: 0-14 yaşlarda: %44.6 (erkek 7,095,117/kadın 6,763,759)

15-64 yaşlarda: %52.9 (erkek 8,436,716/kadın 8,008,463)

65 yaş ve üzerinde: %2.4 (erkek 366,642/kadın 386,300) (2009 tahmini)

Nüfus artış oranı: %2.629 (2009 tahmini)

Mülteci sayısı: 21 mülteci/1,000 nüfus (2009 tahmini)

Cinsiyet oranı: doğumlarda: 1.05 erkek/kadın

15 yaş altı: 1.05 erkek/kadın

15-64 yaşlarında: 1.05 erkek/kadın

65 yaş ve üzeri: 0.93 erkek/kadın

toplam nüfusta: 1.05 erkek/kadın (2009 tahmini)

Bebek ölüm oranı: 151.95 ölüm/1,000 doğan bebek (2009 tahmini)

Ortalama hayat süresi: Toplam nüfus: 44.64 yıl

erkeklerde: 44.47 yıl

kadınlarda: 44.81 yıl (2009 tahmini)

Ortalama çocuk sayısı: 6.53 çocuk/1 kadın (2009 tahmini)

HIV/AIDS ' hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0.01(2001 verileri)

Ulus: Afgan

Nüfusun etnik dağılımı: Pestunlar %42, Tacikler %27, Hazaralar %9, küçük etnik unsurlar (Aymaklar, Türkmenler, Beluciler ve diğerleri) %13, Özbekler %9

Dinler: Sünni Müslümanlar %80, Şii Müslümanlar %19, diğerleri %1

Dil: Resmi dil Peştuca ve Afgan Farsçasıdır. Nüfusun %35 i Peştuca, %50 si Farsça (Dari), %11 i Özbekce ve Türkmence, %4 ü Belucice ve Pasice) ve diğer azınlıkların dillerinde konuşmaktadır.

Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri bilgiler

toplam nüfus: %28.1

erkeklerin: %43.1

kadınların: %12.6 (2000 tahmini)

Yönetimi

Ülke adı: Resmi tam adı: Afganistan İslam Cumhuriyeti

kısa şekli : Afganistan

Yerel tam adı: Jomhuri-ye Eslami-ye Afghanestan

yerel kısa şekli: Afganestan

eski adı: Afganistan Cumhuriyeti

ingilizce: Islamic Republic of Afghanistan

Yönetim şekli: İslami Cumhuriyet

Başkent: Kabil

İdari bölümler: 34 il (vilayet); Badakhshan, Badghis, Baghlan, Balkh, Bamyan, Daykundi, Farah, Faryab, Ghazni, Ghor, Helmand, Herat, Jowzjan, Kabul, Kandahar, Kapisa, Khost, Kunar, Kunduz, Laghman, Logar, Nangarhar, Nimroz, Nuristan, Paktika, Paktiya, Panjshir, Parwan, Samangan, Sar-e Pul, Takhar, Uruzgan, Wardak, Zabul.

Bağımsızlık günü: 19 Ağustos 1919

Milli bayram: Kurtuluş günü, 19 Ağustos (1919)

Anayasa: 16 Ocak 2004

Hukuk sistemi: İslam hukuku

Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: AsDB (Asya Kalkınma Bankası), CP, ECO (Ekonomik İşbirliği Örgütü), ESCAP (Asya ve Pasifikler Ekonomik ve Sosyal Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G-77, IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IDB (İslam Kalkınma Bankası), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu),Intelsat, IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ITU (Uluslararası Telekomünikasyon Birliği), NAM, OIC (İslam Konferansı Örgütü), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UPU (Dünya Posta Birliği), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü)

Ekonomik Göstergeler

Ekonomiye genel bakış: Afganistan kara il çevrili bir ülkedir, ekonomisi tarıma ve hayvancılığa (koyun ve keçi yetiştirmeye) bağlıdır.

İş gücü: 15 milyon (2004 verileri)

Sektörlere göre işgücü dağılımı: tarım %31, sanayi %26, hizmet %43 (2008 verileri)

Sanayi: Küçük çapta tekstil, sabun, mobilya, ayakkabı, gübre, çimento; el yapımı halılar; doğal gaz, yağ, kömür, bakır işletmeleri.

Elektrik üretimi: 839 milyon kWh (2007 tahmini)

Elektrik tüketimi: 1.01 milyar kWh (2007 tahmini)

Elektrik ihracatı: 0 kWh (2008 tahmini)

Elektrik ithalatı: 230 milyon kWh (2007)

Tarım ve hayvancılık ürünleri: haşhaş, buğday, meyveler, fındık; yün, deri

İhracat tutarı: 327 milyon $ (2007 verileri)

İhracat ürünleri: haşhaş, meyve ve fındık, el örgüsü halılar, yün, pamuk, deri, değerli taş ve mücevherler.

İhracat ortakları: Hindistan % 20.5, Pakistan % 18.5, ABD % 17.2, Tacikistan % 13.3, Hollanda % 7.2 (2008)

İthalat tutarı: $4.85 milyar (2007 verileri)

İthalat ürünleri: Sermaye malları, gıda, tekstil, petrol ürünleri

İthalat ortakları: Pakistan 36.9 %, ABD % 9.5, Almanya % 7.7, Hindistan % 5.2 (2008)

Dış borç tutarı: 8 milyar $ (2004 verileri)

Para birimi: Afgani (AFA)

Para birimi kodu: AFA

Mali yıl: 21 Mart ' 20 Mart

İletişim Bilgileri

Kullanılan telefon hatları: 460,000 (2008)

Telefon kodu: 93

Radyo yayın istasyonları: AM 21 (6 sı pasif durumda; Kabil radrosu aktif olanıdır), FM 23, kısa dalga 1 (diller Peştuca, Darice, Urduca ve İngilizce) (2008)

Radyolar: 167,000 (1999)

Televizyon yayını yapan istasyonlar: 7 (Kabil'in bir merkezi devlet televizyon istasyonu ve 34 ilde yayın yapan 6 bölgesel istasyon.) (2006)

Televizyonlar: 100,000 (1999)

Internet kısaltması: .af

Internet servis sağlayıcıları: 47 (2009 verileri)