Trablusgarp Savaşı (1911-1912)

İtalya'nın Trablusgarp'ı İşgalinin Nedenleri

1.Birliğini geç kuran İtalya'nın ham madde ve pazar arayışı 

Açıklama: Birliğini geç tamamlayan İtalya sömürgecilik yarışında geç kalmıştır. 1896'da Habeşistan'a saldırdıysa da; İtalya'nın bu saldırısı başarısızlıkla sonuçlanmıştır.

2.Trablusgarp'ın İtalya'ya yakın olması

3.Osmanlı Devleti'nin Trablusgarp'ı savunacak gücünün olmaması

Açıklamalar:

·  Osmanlı Devleti, Trablusgarp'a karadan yardım edemezdi; çünkü Mısır, İtalya'nın Trablusgarp'ı işgalini onaylayan İngiltere'nin elindeydi.

·  Osmanlı Devleti, donanmasının güçsüzlüğünden dolayı da Trablusgarp'a denizden yardım edemezdi. 

4.İtalya'nın, Trablusgarp'ın işgali için, Avrupa devletlerinin onayını alması

Açıklamalar:

·  1900'de, Fransa, Fas'ı almasına yardımcı olduğu takdirde Trablusgarp'ı İtalya'nın işgal etmesine razı olabileceğini açıkladı.

·  1902'de ise Avusturya, Bosna-Hersek üzerindeki emellerini İtalya'ya kabul ettirdiği için; İtalya'nın Trablusgarp'a yönelik olan emellerini kabul etti.

·  Fransa'nın işgali altındaki Tunus ile kendi işgali altındaki Mısır arasında Trablusgarp'ı tampon bölge olarak gören ve İtalya'yı bloklaşmada yanında tutmak isteyen İngiltere de İtalya'nın Trablusgarp'a yönelik emellerini olumlu karşıladı.

·  İtalya'nın Rusya'nın Boğazlara yönelik olan planlarını desteklemesinden dolayı; Rusya da İtalya'nın Trablusgarp'a yönelik olan emellerini onayladı.

·  Almanya ise oluşan bloklaşma hareketinde İtalya'yı kaybetmek istemediğinden dolayı İtalya'nın Trablusgarp'a yönelik olan emellerini kabul etti.

5.İtalya'nın, Trablusgarp'ın uygarlıkta geri bırakıldığı ve burada İtalyanlara kötü davranıldığı iddiası.

6.İtalya'nın Habeşistan'daki başarısızlığını telafi etmek istemesi

7.İtalyan hükümetinin, kendi halkı karşısında, saygınlığını artırmak istemesi.

Trablusgarp'ın İşgali

·  Büyük devletlerle gizli görüşmeler yaparak Trablusgarp'ı ele geçirme serbestliği elde eden İtalya, haklı bir gerekçe göstermeden 28 Eylül 1911'de Trablusgarp üzerine harekete geçti.

·  Osmanlı bölgeyi savunabilecek durumda olmadığından dolayı bir grup vatansever subay (Mustafa Kemal, Enver Paşa) halkı teşkilatlandırmak için Trablusgarp'a gitti. Bölgeye giden subaylardan Mustafa Kemal Derne ve Tobruk'u; Enver Paşa da Bingazi'yi teşkilatlandırdı.

·  İtalyanlar, teşkilatlanmış olan asker ve Ömer Muhtar liderliğinde ayaklanan Araplar karşısında başarısız duruma düştüler.

·  İtalya, Trablusgaprp'ta başarılı olamayacağını anlayınca; Osmanlı'yı barışa zorlamak için On İki Ada'yı işgal etti. Osmanlı buna rağmen barışa yanaşmamıştır.

·  Fakat 8 Ekim 1912'de Balkan Devletleri Osmanlı'ya saldırınca; Osmanlı Devleti, İtalya ile Uşi Antlaşması'nı imzalamak zorunda kalmıştır.                                                                                  

Uşi (Quchy) Antlaşması (18 Ekim 1912)

1.Trablusgarp İtalyanlara verilecek.

2.On İki Ada, Yunan işgali ihtimaline karşı, geçici olarak, İtalyanlara bırakılacak.

Açıklamalar:

·  Balkan Savaşlarından sonra Birinci Dünya Savaşı'nın başlaması On İki Ada meselesini küllendirdi. Savaş esnasında ise İtilaf Devletleri gizli anlaşmalarla On İki Ada'yı İtalya'ya bıraktılar.

·  Lozan Antlaşması ile adalara resmen sahip olan İtalya II. Dünya Savaşından sonra ise bölgeyi Yunanistan'a bıraktı.

Uyarı: On İki Ada meselesi Balkan Savaşları esnasında gündeme gelmemiştir.

3. İtalya Osmanlı Devletine kapitülasyonların kaldırılması konusunda destek verecek.

4. Trablusgarp, dini bakımdan halifeye bağlı kalacak. (Böylelikle Osmanlı Devleti, Araplarla olan dini bağını sürdürmeyi hedeflemiştir.)

Trablusgarp Savaşı'nın Sonuçları

1.İtalyanlar, Trablusgarp'ı ele geçiremeyince Osmanlı Devleti'ni barışa zorlamak için On İki adayı işgal etti.

2.Balkan Savaşı'nın başlaması üzerine Osmanlı Devleti İtalya ile anlaşma yapmak zorunda kaldı.

3.Osmanlı Devleti Kuzey Afrika'daki son toprak parçasını İtalya'ya verdi.                                                                              

4.Mustafa Kemal, Trablusgarp'ta kazandığı başarılar (Derne-Tobruk) sonucu binbaşı oldu.

5.Kuzey Afrika'da İtalyan sömürgesi başladı

6.On İki Ada fiilen Osmanlı'nın elinden çıktı.

7.İtalyanlar ilk defa Ege Denizi'ne yerleşti.

8.Balkan devletlerinin Osmanlı üzerine harekete geçişi kolaylaştı

9.İttihat ve Terakki Partisi saygınlığını kaybetti.

Not Mustafa Kemal, ilk defa sömürgeciliğe karşı savaştı.

Not: Uşi, İsviçre'de bir kenttir.