Siyasi tarih, siyasi tarihte olay, tarihte olay, tarihte olay, tarih ve tarihte olay, Oral Sander siyasi tarih

A. TARİHTE OLAY [1]
 

Tarihin ne olduğu ya da nasıl tanımlanacağı konusunda tam bir anlaşma yoktur. Her bilim dalında tanım vermek güç ve bir dereceye kadar yanıltıcı bir uğraştır. Tanım genellikle kolay anlaşılır ve açık seçik de olamaz; okuyucunun belleğinde kolayca yerleşemez. Çağdaş İngiliz tarihçisi A.J. Taylor, "Tarihçinin ana görevi, şu çocuksu soruyu yanıtlamaktır: Sonra ne oldu ve sonra kim geldi'" derken, basit ve anlaşılır bir biçimde tarihte olayların önemini vurgulamaktır. Tarihçi, öncelikle olayları ele alacak ve bu olayları kronolojik ve sistematik bir biçimde inceleyecektir. Kısacası tarihçi çözümlemeden (analiz) çok, betimleme (tasvir) ile uğraşır. Önemli görevi, sayılamayacak kadar çok olan olaylar arasında önemli olanları bulmak ve incelemek için ayırmak, önemsiz saydıklarını ise elemektir.

Bu açıklamaya katılmayan tarihçiler de var. Bunlar, tıpkı doğa bilimlerinde olduğu gibi, tarihte de çok sayıda ve değişik olaylar arasında nedensel yasaların bulunabileceğini öne sürerler. Ancak tarihçinin asıl görevi, son derece karmaşık olan, aralarında yapısal benzerliklerin kolay kolay bulunamadığı değişik olaylar arasında zorunlu ve sıkı bağlantılar, evrensel geçerlikte yasalar bulmak değildir. Tarihin incelediği olaylar, kendi başlarına, kendi içlerinde anlamlıdırlar. Fizikte yerçekimi yasası, bir taşın düşmesi olayından daha açıklayıcı, değerli ve anlamlı olabilir. Ama Napolyon'un 1812, Hitler'in 1941 Rusya seferi, aralarındaki benzerlikler ne kadar çok olursa olsun, kendi başlarına gerçek, açıklayıcı ve daha da önemlisi anlamlıdırlar.

Disiplinler arasında işbirliği ve işbölümünün son derece geliştiği bugün, tarihçinin ana uğraşası, çok karmaşık olan, incelenmesi ve açıklanması uzun zaman alan tarih olayları ortaya koymaya çalışmaktır. Bu açıdan tarihi, "geçmişteki insan davranışlarını inceleyen ve olayların yorumu yapan bir bilim dalı" olarak tanımlamak yanlış olmayacaktır. Dikkat edilirse tanımda "olayların yorumu" deyimi geçti. Bu deyimi bizi tarihin yalnızca 'olaylar'dan ibaret olmadığı sonucuna götürüyor.

[1]  Bu konuda şu kaynak okunmalıdır: Oral Sander, "Tarihte Yöntem", Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 1973, (c. 28), ss. 59-71. Şu kaynaklar yardımcı niteliktedir. E. H. Carr, Tarih Nedir', İletişim Yayınları, 1993 ve R. G. Collingwood, Tarih Tasarımı, Ara Yayınları, 1990

—'

Not: Bu ilgili makale Oral Sander'in "Siyasi Tarih ilkçağlardan 1918'e" adlı eserinden yararlanıp yazılmıştır.

Kitabı İmge yayınevinden temin edebilirsiniz.