Aslan vücutlu ve insan başlı masal canavarı.

Hayal ürünü ve kutsal bir hayvan olan sfenksin başlangıçta sadece Mısırlılara özgü bir varlık olduğu anlaşılıyor. Onların sfenksi, başı fira­vunun yüzünü tasvir eden uzanmış durumda bir aslandır. En ünlüsü, çölde, Kefren piramidi yakınında, kayaya oyulmuş olan dev Gize sfenk­sidir (17 metre yükseklik ve 39 metre genişlikte).

Yunan mitolojisinde canavar, dişileşmiştir: kartal kanatları, kadın yüzü ve göğüsleri vardır. Efsaneye göre sfenks, Thebai şehri yakınlarında bir kayanın tepesinde durur ve sorularına karşılık veremeyen yolcuları yermiş. Oidipus şehrin kapılarına vardığı zaman sfenks ona şu bilmeceyi sormuş: «Sabah dört ayak, öğleyin iki ayak ve akşam üç ayak üzerinde yürüyen hayvan hangisidir?» Oidipus sorunun karşılığını bulmuş: «İnsan çocukken dört ayak emekler, erişkin yaşta iki ayağının üstünde durur, yaşlanınca da üçüncü ayak ödevi gören bir bastona dayanır». Canavar, bu cevap karşısında yenilgiye uğradığına kızarak kendini denize atmış ve ölmüş.