Mondros Ateşkes Antlaşması (30 Ekim 1918)

Osmanlı’nın Ateşkes’i İmzalama Sebepleri:

1.Bulgaristan’ın savaştan çekilmesi sonucunda Osmanlı ile Almanya’nın kara bağlantısının kesil­mesi

2.Osmanlı’nın savaşacak gücünün kalmaması

3.Wilson Prensiplerinden cesaret alınması

4.Güney cephelerinin çökmesi

5.Savaş taraftarı olan İttihat ve Terakki Partisi liderlerinin (Cemal Paşa, Enver Paşa, Talat Paşa)  ülkeyi terk etmesi sonucunda başa barış isteyen Hürriyet ve İtilaf Fırkası’nın gelmesi.

Mondros Ateşkes Antlaşması, 30 Ekim 1918’de Osmanlı adına Bahriye Nazırı Rauf Orbay ile İtilaf Devletleri adına İngiliz Amirali Calthrope arasında Limni adası­nın Mondros limanında Agamemnon zırhlısında imzalanmıştır.

 
Ateşkes Antlaşması’nın Şartları 

(Tümü 25 maddedir):

1.Anlaşma devletleri güvenliklerini tehdit edecek bir durum ortaya çıktığında istedikleri stratejik bir bölgeyi işgal edebilecektir. (7. madde)

Açıklamalar:

- Mütarekenin en önemli maddesi 7. maddedir.

- Bu madde itilaf devletlerinin Anadolu’da yaptık­ları işgallerin hukuki dayanağı olmuştur.

- İtilaf Devletleri bu maddeyi ateşkese koya­rak Wilson ilkele­rine ters düşmekten kurtulmuşlar­dır.

- Bu madde Osmanlı ülkesini işgale açık hale geti­rip ülke bütünlüğünü bozmuştur.

2.Doğu Anadolu’da altı ilde (vilayat-i sitte: Erzu­rum, Van, Elazığ, Sivas, Bitlis, Diyarbakır)bir karı­şıklık çıktığında itilaf devletleri bu illerin herhangi birini işgal edebilecektir. (24. madde)

Açıklama:  Bu madde anlaşma devletlerinin Doğu Anadolu’da bağımsız bir Ermeni Devleti kurma projelerinin en önemli göstergesidir.

3.Sınırların korunması ve iç güvenliğin sağlan­ması dışındaki Osmanlı orduları terhis edilecek; ayrıca orduya ait cephane, taşıtlar ve donanma anlaşma devletlerine bırakılacaktır.

Açıklama:  Böylece Osmanlı Devleti yapılacak işgaller karşı­sında savun­masız hale getirilmeye çalışılmıştır. Bu madde Anadolu’nun işgal edileceğini gösterir.

4.İran ve Kafkasya’daki Osmanlı birlikleri geri çekilecek. Kuzey Afrika ve Ortadoğu’da bulunan Osmanlı askerî birlikleri en yakın itilaf devletine teslim ola­caktır.

5.Ermenilerle itilaf devletlerinden alınan esirler serbest bırakılacak; Türk esirler itilaf devletlerinin denetiminde kalacaktır.

Açıklama:  Bu durum devletlerin eşitliği ilkesine aykırıdır.

6.Haberleşme ve ulaşıma ait bütün araç ve gereçler anlaşma devletinin denetiminde bırakılacaktır.

Açıklamalar:

- Böylece, işgalci devletlere karşı topyekûn bir mü­cadelenin Türkler tarafından başlatılması engellen­meye çalışılmıştır.

- Bu durum bölgesel direniş hare­ketlerinin vatanın bütününe yönelik hale getirilme­sini kısa bir için de olsa geciktirmiştir.

- Bu madde işgallerin başlayacağını gösterir.

7.Limanlar, Toros tünelleri, tersaneler ve demir yolları anlaşma devletlerine bırakılacak

8.Anlaşma devletleri akaryakıt ve kömür ihtiyaç­larını Osmanlı Devleti’nden karşılayacak ve bu mad­deler ihraç edilmeyecektir.

Açıklama:  Anlaşma devletleri bu tür maddelerle Osmanlı Devleti’nin eko­nomik bağımsızlığını ortadan kal­dırmış ve Osmanlı’yı ekonomik bakımdan kendile­rine bağımlı hale getirmeye çalışmışlardır. 

9.Boğazlar İtilaf Devletleri’nin işgalinde olacaktır.

Açıklama:  Bu madde Osmanlı’nın boğazlar üzerindeki ege­menliğini sona erdirdiği gibi; İstanbul’u güvenliksiz hale getirdi ve Anadolu ile Rumeli’nin bağlantısını kesti.

10.Batum işgal edilecektir.

Açıklama:  İngiltere bu madde ile Kafkasya’yı işgal ederek Osmanlı ile Rusya’nın bağlantılarını kesmek iste­miştir.

11.Osmanlı ittifak grubu ile ilişkilerini kesecektir.

 
Mondros Ateşkes Antlaşması’nın Önemi:

1.Osmanlı Devleti İtilaf devletlerine teslim olmuş­tur.

2.Osmanlı Devleti fiilen sona ermiştir.

3.Gizli antlaşmaların uygulama safhası başlamıştır.

4.Milli cemiyetler kurulmuştur.

5.Mütarekeyi imzalayan Rauf Orbay gözden düş­müştür.

Açıklamalar:

- Mütarekenin imzalandığı tarihte Mustafa Kemal, Suriye’dedir.

- Gizli antlaşmaların var olması mütarekenin ağır şartlar taşıma­sında etkili oldu.

Ateşkes Antlaşması’nın Osmanlı Devleti’ne Etkileri

- Ateşkes’in imzalanmasının ardından İtilaf Devletleri, 7. maddeyi bahane ederek, Osmanlı topraklarını işgal etmeye başladılar.

Ateşkes Antlaşması’ndan 19 Mayıs 1919’a Kadar Meydana Gelen Önemli Olaylar

- İtilaf Devletleri, antlaşma şartlarına uymayarak 7. maddeyi istedikleri gibi yorumlamışlar ve yurdumuzu işgale başladılar. 

- Bu işgaller, Birinci Dünya Savaşı sırasında imzalanan gizli paylaşım antlaşmalarının uygulamasından başka bir şey değildi.

İşgaller

İngiliz İşgalleri:

- İngilizler, 3 Kasım 1918’de Musul’a, 9 Kasım 1918’de İskenderun’a girdi.

- 1919 başlarında da, Urfa, Antep ve Maraş’ı işgal ettiler.

- Zamanla, Samsun ve Merzifon da işgal edildi.

Fransız İşgalleri:

- Fransızlar, Adana ve çevresini işgal ederek buradaki Ermenileri harekete geçirdiler.

İtalyan İşgalleri:

- İtalyanlar, Konya, Antalya, Söke, Kuşadası, Bodrum ve Marmaris’i işgal ettiler.

- 3 Kasım 1918’de İtilaf donanması, İstanbul’u işgal etti.

- İtilaf kuvvetleri, Mondros Ateşkes Antlaşması’nı uygulaması konusunda Osmanlı Devleti’ne baskı yapmaya başladılar.

- Bu işgaller karşısında Türk milleti, vatanını ve bağımsızlığını korumak amacıyla mücadele kararı aldı.

İşgallere Karşı Neler Yapıldı?

- Mitinglerle Türk milletinin haklı davası dünya kamuoyuna duyurmaya çalışıldı.

- Yurdun dört bir yanında teşkilatlanarak, silahlı güçler oluşturulmaya başlandı.