avrupa hunları ve romalılar, hun ve roma ilişkileri, hun ve roma münasebetleri, avrupa hunları ve romalıların ilişkileri

Avrupa Hunları ve Romalılar
Hunların Avrupa'daki ilk yılları ve Romalıların onlara karşı tutumu ile ilgili bilgimiz yoktur. I. Theodosios ve Arkadios zamanlarında Hunlarla olan temaslara dair çok az bilgimiz vardır. 5. yüzyılın 40. yıllarına kadar bu husustaki kayıtlar seyrektir. 5. yüzyılın ortasında ve özellikle harp zamanlarında sivil halkın durumu perişandı. Priskos'un Viminakionlu bir tüccarın ağzından duyarak naklettiği hususlar, devrin imparatorluk toplumunun durumunu açıkça yansıtmaktadır. Priskos II. Theodosios'un politikasını tenkit eder. Zira Attila'ya karşı koyma cesareti göstermemiştir. Attila'ya karşı gelenleri metheder ve kendisinin katıldığı olayları ziyadesiyle uzatır. Hunlara karşı kazanılan zaferleri tenkitsiz olarak yazar. Sirklerde yarışan mavi ve yeşiller belirli sosyal sınıflar tarafından desteklenirlerdi. Maviler toprak sahibi zenginler ve aristokratlar tarafından desteklenirlerdi. Yeşilleri tüccarlar, esnaf ve gemiciler tutarlardı. Theodosios hararetli yeşil taraflısı idi, Markianos ise mavilerdendi. Priskos, Theodosios'u neden Attila'ya karşı gelmemiş olduğundan dolayı onu suçlar. Lâkin bütün Hun tarihi boyunca ister doğu ister batıda olsun Hunlara karşı koyma görülmez. 452'de Markianos'un Hun ülkesine karşı giriştiği taarruz da, Hun ana kuvvetlerinin ülkeden uzakta bulunduğu bir sırada yapılmıştı. Bizanslılar herhalde, Theodosios zamanında Hunlara karşı yapılacak bir seferin çok pahalıya mal olacağını ve neticesinin de cılız olacağını düşünmüş olmalı idiler. Zira Hunlar, açık bir ovada bir Roma ordusunu kolaylıkla imha edebilirlerdi. Ayrıca Romalılar, aldıkları Hun esirleri ile de güç durumda kalıyorlardı. Zira Hunlar, yalnız orduda hizmet edebilir ve çiftliklerde çalıştırılamazlardı.

Bu sebeple Romalılar genellikle Hun esirlerini öldürürlerdi; bu yüzden imparatorluğun haraç ödemekten başka çaresi yoktu. Fakat Theodosios'un siyaseti her bakımdan başarısızdı. O zamana kadar ufak çaptaki akınlara alışmış olan imparatorluk, gerçek göçebe harbinin ne olduğunu bilmiyordu. Theodosios idaresi, iddia edildiği gibi zayıf ve zararlı değildi. Priskos kendi idarecilerine karşı ön yargılı ve taraf tutardı. Bunun temelinde mezhep farklılıkları da vardı. Bundan başka, Attila'ya ödenecek vergi hususunda imparator kiliseye baskı yapmıştı. Bu devrin tanınmış patriği Nestorius da Theodosios'u şiddetle tenkit eder. Zamanın olaylarına tanık olan Nestorius, Attila'nın iki büyük istilası hakkında da bilgi verir. Bütün bu olaylardan sonra Markianos, o zamana kadar yürüttüğü siyasetten dolayı Chrysaphios'u idam etti. Halbuki onun mali idaresi, toprak sahipleri dışında halk yığınlarının yararına olmuştur.

Not: Bu ilgili makale, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Öğretim Görevilisi sayın Prof. Dr. Şerif Baştav'ın Türk Tarihi Ansiklopedisi'nin 1. Cildinde yer alan "Avrupa Hunları" adlı makalesinden derlenmiştir.