a) Birinci Üç İmporatorlar Ligi

Bismarck Alman milli birliğini kurmak için 1866'da Avusturya'yı

savaş alanında yenerken, bu Alman devletinin ilerde kendisine lazım

olacağını görmüş ve ona yenik bir devlet muamelesi yapmamıştı.

1866'dan sonra da Avusturya ile münasebetlerini geliştirmeye ehemmiyet

vermişti. Hele 1871 ve 1872 yıllarında, iki devlet İmparatorlarının

karşılıklı ziyaretleri ile bu münasebetler daha da gelişmiştir. Almanya

ve Avusturya-Macaristan arasındaki münasebetlerin bu hızlı

gelişmesini Rusya endişe ile izlemiştir. Çünkü iki devletin münasebetlerinin

yakınlaşması, Rusya'nın güneyinde güçlü bir Pan-Cermen

blokunun kurulması demekti. Bu blokun ağırlığına karşı Rusya

bir denge formülü bulabilir miydi'

Bu konuda ilk akla gelen, bir Panislav blokunun kurulması olabilirdi.

Fakat o tarihte Balkanların slav milletleri henüz bağımsızlıklarını

almamışlardı ve Osmanlı İmparatorluğunun egemenliği altında

idiler. Böyle olunca Panislav blokunun kurulması uzun zaman

alacak bir mesele oluyordu.

İkinci imkan, Rusya'nın Fransa ile bir cephe birliği ve bir blok

kurmasıydı. Lakin Rusya bunu göze alamadı. Çünkü Fransa'nın bu

sırada tek arzusu Almanya'dan intikam almak ve bir intikam savaşına

gitmekti. Halbuki Rusya, Almanya ve Avusturya ile bir savaşı

düşünmüyordu. Öte yandan, Fransa 1871 yenilgisinden yeni çıkmış

ve zayıftır. Bundan dolayı, Pan-Cermen bloku karşısında Fransa,

Rusya için bir denge unsuru olamazdı.

İngiltere'ye gelince, Rusya'nın İngiltere ile birleşmesi ise, büsbütün

imkansızdır. Çünkü bu sırada İngiltere ve Rusya bir çatışma

içindedir. 1854-56 Kırım Savaşından sonra Rusya Hazer Denizinin

kuzeyinden sarkarak Orta Asyaya doğru genişlemeye başlamıştır ve

Orta Asyadaki birçok Türk devletlerini ortadan kaldırarak güneye

doğru sarkmaya çalışmaktadır. Rusya, Orta Asyadaki Türk devletlerini

ele geçirdikten sonra Hindistan'ın komşusu olan Afganistan'a

sızmaya çalışıyordu.

Öte yandan, Kafkasları ele geçiren Rusya, İran'a girmek için

çaba harcıyordu. Gerek Afganistan, gerekse İran, Hindistan'a bitişik

topraklardı ve Rusya'nın buralardaki faaliyetleri İngiltere'yi korkutuyordu.

Bu sebepten İngiltere ile Rusya arasında bir çatışma

başlamıştı ve İngiliz Rus münasebetleri iyi değildi. Tabiatıyla bu çatışmaya,

ileride göreceğimiz üzere, Boğazlar üzerindeki İngiliz-Rus

mücadelesini de eklemek gerekir.

Görüldüğü gibi, Rusya tam bir yalnızlık içindeydi. Bu durum

karşısında çıkar yolu Pan-Cermen bloku ile yakın münasebetler kurmak

suretiyle, bu blokun kendisi üzerindeki ağırlığını bertaraf etmekte

gördü. Bu ise Bismarck'ın aradığı şeydi. Onun içindir ki, 1872

Eylülünde Alman, Avusturya-Macaristan ve Rus İmparatorları bir

araya gelerek bir toplantı yaptılar. Buna 1'inci Üç İmparatorlar Ligi

diyoruz. Bu toplantıda yazılı bir anlaşma imzalanmamıştır. Anlaşma

sözlü olmuştur. Bu sözlü anlaşmanın esasını da, üç devletin Avrupada

ortak politika izleme kararları teşkil ediyordu. Yani Almanya,

Rusya'yı politikasına çekmiş oluyordu. Avrupanın bu üç büyük devleti

arasındaki yakın münasebetler ve ortak politika dolayısiyle de

Fransa yapayalnız kalıyordu.

Yalnız ne varki, Birinci Üç İmparatorlar Ligi uzun ömürlü olmamıştır.

Bismarck politikasının zayıf tarafı şuydu ki, Almanya, şimdi

Balkanlarda karşılıklı bir mücadele içine girmiş olan iki devleti ortak

bir kombinezon içinde tutmaya çalışmaktaydı. Nitekim, kısa bir

süre sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşının gelişmeleri içinde,

Avusturya ile Rusya, Osmanlı İmparatorluğunun Balkan topraklarını

paylaşma konusunda anlaşamadılar ve iki devletin münasebetleri

bozuldu. Bu da, Üç İmparatorlar Liginin bozulması ve dağılması

demekti.