İspanya Veraset Savaşları, Utrecht Barışı, İspanya Veraset Savaşları, Utrecht Anlaşması, Utrecht antlaşması, İspanya Vereset Savaşları ve sonuçları, Utrecht Barışının sonuçları, İspanya Veraset Savaşları

cc) İspanya Veraset Savaşları ve Utrecht Barışı (1713): Büyük bir miras bırakacak olan İspanya Kralı II. Charles'ın 1700 yılında ölmesi Avrupa'yı bir dizi savaşa daha götürdü: İspanya Veraset Savaşları. Bu savaşların dünya tarihi açısından önemli özellikleri vardır. Bir kere, 18 yüzyılın gelecek savaşlarının tipik niteliğini aksettirmektedir; tüm halk tarafından değil, profesyonel ordularca yürütülen bir savaşlar dizisi olmuştur. İkinci olarak, dinin çok az rol oynadığı ilk büyük çaplı savaş olmuştur. Asıl önemli olan dava, ticaret ve deniz gücüdür. Üçüncü olarak, "dünya savaşı" denebilecek ilk savaştır. Avrupa'nın önde gelen devletlerinin yanı sıra, denizaşırı dünyayı da içine almıştır.

            II. Charles'ın iki kız kardeşiyle evli bulunan Fransa kralı ile Habsburg imparatoru, miras üzerinde en büyük ha sahibiydiler. Aslında II. Charles ölmeden önce güç dengesini bozmadan bu dünyanın belki de en büyük mirasının varisler arasında nasıl paylaşılacağı konusunda plan üstüne plan yapıyordu. Avrupa, ölmek üzere olan "dede"nin başucunda, gözleri yaşlı ama akıllarında mirasın ne olacağı konusunda sorular bulunan akrabaları andırıyorlardı. Ancak, II. Charles'ın kendisinden beklenmeyecek kadar akıllıca bir vasiyet yazmış olduğu hayretle öğrenildi. İspanya toprakları parçalanmadan bir bütün olarak 14. Louis'in torununa kalacak ama iki taht hiçbir zaman birleştirilmeyecek, 14. Louis kabul etmezse, Habsburg İmparatoru'nun oğluna aynı koşullarla verilecekti. En azından Fransa'nın etkisinin genişleyebileceğini düşünerek, 14. Louis bu mirası kabul etti ve kıyamet de koptu. İki yüzyıldır Avrupa içinde siyasal denge bu kadar tehdit edilmemişti. Güç dengesi politikasına uygun olarak, 1701'de İngiltere'de Kutsal Roma İmparatorluğu, Hollanda, Portekiz ve Brandenburg ve Savua dükalıklarının katıldığı bir "Büyük İttifak" kuruldu.

            Fransa'nın yenildiği İspanya Veraset Savaşlarından sonra imzalanan Utrecht Barışı'nın maddeleri, siyasi tarihin ana konusu olan 19. yüzyılın büyük çaplı olayları açısından çok önemlidir ve belki de "modern dünya" Westphalia'dan çok Utrecht ile kurulmuştur. Antlaşmanın asıl konusu olan İspanya dünyasının paylaşımıdır. İngiltere, Cebelitarık ile Minorka adasını, Savua Dükalığı, Sardonya adasını aldı. İspanya'nın Akdeniz'deki öteki toprakları (Milan, Napoli ve Sicilya) ile İspanya Hollandası (Belçika) Avusturya Habsburglarına bırakıldı. 14. Louis'in torunu İspanya tahtına II. Philippe adıyla geçti. Bundan sonra İspanya tahtı, belirli aralıklarla, 1931'deki cumhuriyetçi devrime kadar Bourbonlar tarafından işgal edilecektir. Fransa, Amerika'daki iki kolonisini (Newfoundland ve Nova Scotia) İngiltere'ye devretti.

            Utrecht Barışı ile Fransız etkisi sınırlandırıldı ama ortadan kaldırılmadı. Her şeyden önce, Alsace ve Franche-Comte'deki kazançlarını korudu; İspanya'daki etkisi artarak sürdü. Dil ve uygarlığı Avrupa'da yayılmaya devam etti. Yenilgisinden sonra yeniden güçlenme yeteneği, ekonomik genişlemesiyle açıkça belli oldu.

            Utrecht Barışı'nın önemi şuradadır: Bir kere daha önce adı çok az duyulan iki devlet, Savua ve Brandenburg, Avrupa'nın siyasal ufkunda yükselmeye başladı. İki ülkenin yöneticisi, galip tarafa katılmış oldukları için, "kral" kabul edildiler. Bundan sonra birincisine Sardunya ya da Piyemonte, ikincisine Prusya denecektir.

            İkinci olarak, Westphalia ile kurulan uluslar arası sistem yeniden doğrulandı. Üçüncü olarak, Almanya hala feodal bir karmaşa içinde, "İtalya" hala parçalanmış, İspanya ise Fransa'nın etkisi altına girmiş olduğu için Utrecht Barışı'ndan İngiltere ile Fransa en güçlü iki devlet olarak çıkacaklardır. Ama savaştan asıl kazançlı çıkan İngiltere olmuştur. İngiltere artık büyük bir devlettir. Savaş sırasında İskoçya ile birleşmiş, Minorka ve Cebelitarık'la Akdeniz gücü olmuş, Amerika'da iki toprak parçası elde etmiştir. Ama daha da önemlisi, İspanya Amerika'sına Afrikalı köleler taşıma ayrıcalığını elde etmiş olmasıdır. Bristol ve Liverpool gibi kentlerin gelecek dönemdeki zenginliklerinin kaynağı, bu tutsak ticaretinden elde edilen kardı. 

 

Not: Bu ilgili makale Oral Sander'in "Siyasi Tarih ilkçağlardan 1918'e" adlı eserinden yararlanıp yazılmıştır.

Kitabı, İmge Kitabevi Yayınları'ndan temin edebilirsiniz.

-

Siyasi Tarih'in Tüm Konuları İçin >> Siyasi Tarih << Sayfasına Bakmanızı Öneriyoruz.