Endüstri Devrimi
19. yüzyılın tam anlamıyla bir Avrupa yüzyılı olduğu, bu kitabın sistematiği verilirken belirtilmişti. Bu öyle bir yüzyıldır ki, tüm dünya ekonomi ve politikasına Avrupa devletleri egemendir. 1800'lerden önce, Avrupa dünya "üstünlüğünü" sağlamıştı ama bu üstünlük Avrupa'nın her alanda dünya egemenliği biçiminde değildi. Dünya ilk sömürgecilik faaliyetlerine ve kurulan sömürge imparatorluklarına rağmen, Avrupa'nın her köşede etkili olduğu, doğrudan ya da dolaylı bir biçimde yönettiği tek bir birim haline gelmemişti. İşte, 19. yüzyıl bu egemenliğin kurulduğu dönemdir ve bunu sağlayan da endüstrileşme ve onun yol açtığı emperyalizmdir. Tüm gelişmeler nasıl gerçekleşti' Bu bölümde cevap verilmeye çalışılacak olan temel soru budur.

            Doğa bilimlerindeki gelişme ve önemli buluşların tarihinin 19. yüzyıldan çok öncelere gittiği doğrudur. Ancak, 19. yüzyılla birlikte, bu buluşların üretime uygulanması gerçekleşmiş ve bunun sonucu olarak artan üretim Avrupa devletlerinin ekonomik refahını çok yükseltmiştir. Ekonomik refah ise, başka şeylerin yanında, silah endüstrisinde de büyük gelişmelere yol açarak, Avrupa'nın tüm dünya halkları üzerinde egemenliğini kurmasını kolaylaştırmıştır. Daha önce de belirtildiği gibi, 18. yüzyılın sonlarına kadar ekonomik yaşam, büyük ölçüde, tarıma, küçük el sanatlarına ve ticarete dayanıyordu. Asıl üretim kaynağı olan toprak soyluların ve kilisenin elinde olduğu için siyasal güç de temelde toprak aristokrasisinin elindeydi. Bu durumu yalnız liberalizm ve milliyetçilik gibi akımlar yıkmış değildir. Bunlardan daha temel olan, ekonomik yapının değişmiş olmasıdır. Kısaca, yeni buluşların üretime uygulanması ve bunların en önemlisi olan buhar gücüyle çalışan makine, makineleşmiş endüstriyi doğurmuş ve bu da Avrupa'da sermaye birikimini artırmıştır. İşte, buna "Endüstri Devrimi" deniliyor.

            Aslında endüstrileşme iki aşamalı olarak gerçekleşmiş bir olgudur ve ya da iki ayrı endüstri devriminden söz edilebilir. Bazı kaynaklar ilk aşamaya endüstri devrimi, ikincisine bilimsel devrim adını vermektedirler. Başkaları 18. yüzyıldan 19. yüzyılın ortalarına kadar olan endüstriyel gelişmeyi "makine devrimi", 19. yüzyılın ikinci yarısında başlayanı ise "teknolojik devrim" olarak görme eğilimindedirler. Kaynakların bir bölümü de, ilk aşamaya damgasını vuran demir ve kömür ile ikinci aşamada ağırlık kazanan çeliği vurgulayarak, endüstrileşme sürecini açıklamaya çalışmaktadırlar. Ancak bu olguya nasıl bakılırsa bakılsın, önemli olan iki aşamanın etkilerinin birbirinden farklı olmasıdır.

Not: Bu ilgili makale Oral Sander'in "Siyasi Tarih ilkçağlardan 1918'e" adlı eserinden yararlanıp yazılmıştır.

Kitabı, İmge Kitabevi Yayınları'ndan temin edebilirsiniz.

-

Siyasi Tarih'in Tüm Konuları İçin >> Siyasi Tarih << Sayfasına Bakmanızı Öneriyoruz.