XII. Yüzyıl Türk Tarihi Kronolojisi

12. yüzyıl Kazan Şehri kuruldu.

1100-1207 Ahlatşahlar (Ermenşahlar): Kurucusu I. Kutbeddindir. Anadolu'da kurulan beylik, Eyyûbiler tarafından yıkılmıştır.

1104-1407 Artukoğulları (Mardin): Kurucusu I. İlgâzidir. Anadolu'da kurulan beylik, Karakoyunlular tarafından yıkılmıştır.

1106      İmam-ı Gazali, "İhyâi'l-Ulûmi'd-Din" adlı eserini yazdı.

1110-1116 Sultan Şahinşah devri (Anadolu Selçuklu).

1116-1155 I. İzzeddin Mes'ûd devri (Anadolu Selçuklu).

1117-1154 Şam (Börili) Atabeyliği: Şam'da kurulmuştur.

1117-1194 Irak Selçuklu Devleti: Kurucusu Mahmud tarafından kurulmuş, Harezmşahlar tarafından yıkılmıştır.

1122      Ruslar, Kumanlar'ı yendiler.

1124      Tunguz Juchenler, Çin'den Moğol Kitanlar (Liao Hanedanı: 916-1124)'ı çıkardılar. Bu gelişme Semirechye/Yedisu'da Karahitay Devleti'nin kurulması ile sonuçlandı.

1127-1259 Musul-Halep (Zengili) Atabeyliği: Musul-Halep havalisinde kurulmuştur. Merkezi Halep şehridir.

1137      Karahitaylar, Hocent'de (o tarihlerde Selçuklular'a tabi olan) Karahanlılar'ı yendiler.

1140/1141 Katavan savaşı yapıldı: Kara-Hitay hükümdarı Kür-han ile Büyük Selçuklu sultanı Sencer kuvvetleri arasında yapılan savaşta Sencer mağlup oldu. Savaşın ardından Put-perest Kara-Hitaylar, tâ Horasan sınırlarına kadar ilerlediler. Bu durum Maveraünnehir'de kuvvet birikmesine yolaçtı.

1146-1225 Azerbaycan Atabeyliği: Azerbaycan'da kurulmuştur.

1146-1232 Erbil (Beytiginli) Beyliği: Musul'un doğusunda Erbil merkezli olarak kurulmuştur.

1147      II. Haçlı Seferi. Urfa'nın fethi üzerine Alman Konrad ve Fransız kıralı Saint Louis kumandasında Haçlı kuvvetlerinin Türkiye hududlarına girmesi. Selçuklu Sultan Mesud'un büyük Alman ordusunu 25 Birinci Teşrin 1147 günü imha etmesi. Efes, Denizli'den Antalya yolunda Fransız ordusunun büyük kayıplara uğrayıp, az kimsenin gemilere binerek Suriye'ye varabilmesi. Rumlar'ın hiyanetini ve Türkler'in şefkatini gören 3000 Frank'ın Müslüman olması, Sultan Mesud'un bu zaferleri ile Anadolu'da Selçuklu hâkimiyetini diriltmesi.

1147-1284 Fars (Salgurlu) Atabeyliği: Güneybatı İran'da Şiraz merkezli olarak kurulmuştur.

1153/1157 Merv'deki Büyük Selçuklu Sultanlığı'nın paralı askerler olan Oğuzlar tarafından yıkılması.

1154 (1155/62/67) Cengiz Han'ın doğumu.

1155-1192 II. Kılıçarslan devri (Anadolu Selçuklu).

1157      Sultan Sançar (Sencer)'ın vefaatı ile Büyük Selçuklu Sultanlığı'nın kalan kısmı da son buldu.

1157-1231 Harezmşahlar: Kurucusu İl Arslandır. Moğollar tarafından yıkılmıştır.

1158-1169 Yaruklu (Yıva) Beyliği: Musul merkezli olarak kurulmuştur.,

1164-1165 İdil Bulgar Hanı, İbrahim'in saltanatı.

1166      Yesevi tarikati'nin kurucusu, Türk mutasavvıf, şair Ahmed Yesevi, vefaat etti. A. Yesevi, Sayram'da doğdu. Özellikle Sir-i Deryâ (Seyhun) ve Taşkent yöresindeki bozkırlarda yaşayan göçebe Türkler arasında İslamiyet'in yerleşmesinde büyük rol oynadı. Tesiri Türkistan sınırlarını aşarak 13. y.yılda da Anadolu'ya yayıldı. A. Yesevi aynı zamanda Nakşibendi tarikatinin pirlerinden de sayılır.

1167      Oxford Üniversitesi kuruldu.

1167      Cengiz Han'ın babası Yesügey Bagatur'un ölümü.

1174-1250 Eyyûbiler: Kurucusu Selâhaddin Eyyubidir. Memlûklar tarafından yıkılmıştır.

1176      Miryakefalon Savaşı (Anadolu Selçuklu).

1180      Nakşibendi şeyhlerinden Abdülhâlık Goncdüvâni Buhara'nın Goncduvan köyünde vefaat etti.

1185-1233 Artukoğulları (Harput): Kurucusu I. Ebû Bekirdir. Anadolu'da kurulan beylik, Anadolu Selçuklu Devleti tarafından yıkılmıştır.

1192-1196 I. Gıyaseddin Keyhüsrev'in I. saltanat dönemi (Anadolu Selçuklu).

1194      Son İran Selçuklu Sultanı III. Tuğrul'un vefatı ile, İran'da Selçuklu dönemi sona erdi ve Maveraünnehir'de Türk Harezm Hanlığı kuruldu.

1196-1204 Rükneddin Süleyman Şah dönemi (Anadolu Selçuklu).