Steplerin Egemenliği, Moğollar, Moğol Egemenliği, Cengiz han, Orta Asya'da Moğol Egemenliği, Oral Sander Siyasi Tarih, Orta Asya'da Türk Egemenliği,

3. Steplerin Egemenliği: Moğollar ve Türkler (1000 - 1500)
Siyasi tarihin ana konusu olan "modern devlet" ve çağdaş uygarlık birbirine zıt gibi görünen iki düşüncenin bileşimi ile oluşmuştur. Yerleşik toplulukların yarattığı inanç ve itaate dayanan düşünceyle göçebe toplulukların yarattığı kendi kendilerine yeterli ve bireysel çabaya dayanan, irade düşüncesi. Şurası açıktır ki, sürekli yer değiştiren ve savaşan bir toplumda, birey kendi kendilerine yeterli ve disiplinli olmak zorundadır. Böyle toplulukların önderleri de zorlayan değil, izlenecek şefler olmak zorundadırlar. Önder genellikle seçimle işbaşına gelir. Yerleşik topluluklardaysa, önderlerin tanrısallıkları vardır ve doğuştan gelen doğal bir hak olarak yönetirler. Bu koşullar altında, göçebe halklar, yerleşik topluluklara dönem dönem yeni yönetici ve aristokrasi sağlamışlardır. Bu, tarihin eski dönemlerinin en önemli olgusu ya da "ritmi"dir.

            Göçebe fethinin yarattığı yenileme ve canlılık yeni bir uygarlık çıkarmış, bu uygarlık bir süre sonra çürüyüp yıkılmaya yüz tutunca, yeni bir göçebe fethinin doğurduğu canlılık, binlerce yıllık dönemsel değişikliğin ana temasını oluşturmuştur. Bu dönemsel değişiklik, modern toplumun ve çağdaş tarihin temelidir. 1000 ile 1500 yılları arasında 500 yıllık dönem, steplerin başlayan ve Ortadoğu ve Avrupa'ya kadar uzanan istilalar, bu çerçeve içinde değerlendirmelidir.

            Söz konusu dönemde, dört-merkezli dünya kültürel dengesi, iki önemli olaydan köklü bir biçimde etkilendi. Biri, 13. yüzyılda Cengiz Han ve ardıllarının istilasıyla en büyük noktasına varan, Türk ve Moğol kavimlerinin Avrasya steplerinden çevreye doğru yayılmaları; ötekiyse Batı Avrupa'da güçlü ve canlı bir uygarlığın yükselmeye başlamasıdır. Bu iki önemli olay, aynı sırayla incelenecektir.

            1000 ile 1500 yılları arasında "steplerin egemenliği" olarak adlandırılan dönemi, olayların genel akışı dikkate alındığında, üç ayrı başlık altında incelemek mümkündür:

(i)     Türklerin siyasal egemenliği dönemi (1000-1200)

(ii)     İslamiyet'in genişlemesinin Moğol istilalarının etkisiyle duraklaması (1200 - 1300)

(iii)  Türklerin egemenliklerini yeniden sağlamaları (Osmanlı Devleti) ve Avrupa'ya doğru genişleme (1300 - 1500)

Not: Bu ilgili makale Oral Sander'in "Siyasi Tarih ilkçağlardan 1918'e" adlı eserinden yararlanıp yazılmıştır.

Kitabı İmge yayınevinden temin edebilirsiniz.

-

Siyasi Tarih'in Tum Konuları icin >> Siyasi Tarih << Sayfasına Bakmanizi Oneriyoruz.