Tarihte Eğilim, Tarihte Eğilim Nedir' Siyasi Tarih ' Tarihte Eğilim, Oral Sander Siyasi Tarih

C. TARİHTE EĞİLİM
Tarihte, doğa bilimlerindekine benzer yasalar yoksa da, tarihçi yalnız olayları, neden sonuçlarını ortaya çıkarmakla yetinmez. Tarihin, "hareket" demek olduğunun, dünden bugüne ve yarına aktığının bilincinde olan tarihçi, her harekette olduğu gibi tarihte de "eğilim" arar. Hareket eden bir araç demek, (x) noktasından (y) noktasına doğru belirli bir hızla giden nesne demektir. Bu noktalar ve hız, bir bakıma, hareket halindeki aracın nesnel eğilimidir. Başlangıç noktasını, doğrultusunu ve hızını bildiğimiz zaman, aracın belirli bir zaman biriminde hangi noktada olacağını, verilerimizin elverdiği ölçüde bir kesinlik derecesi ile bilebiliriz. Tarihin eğilimleri bu kadar kesin bir biçimde bilinemezse de, bu eğilimler tarihçinin dünü, bugünü ve bir ölçüde yarını anlamasında önemli ipuçları sağlarlar. Kısaca, çağımızın olaylarını anlamak ve geleceğin karanlığını aydınlatmak için tarihçi, tarihin eğilimlerini bulmak durumundadır.

Tarihçi, elindeki incelemiş tarihi olaylarla, adım adım, tam bir bilimsel çabayla eğilimleri bulabilir. Örneğin, ileride görüleceği gibi, 19. yüzyılın Avrupa tarihini inceleyen bir tarihçi, seçtiği önemli tarihi olayların bazı ana doğrultuları gösterdiğini, endüstrileşme, liberalizm ve milliyetçilik gibi güçlü akımların, 19. yüzyılın olaylarıyla etki-tepki ilişkisi içinde olduğunu anlayacaktır. Bugünü anlamaya ve anlatmaya çalışan tarihçinin, bu eğilimleri, bir başka değişle, tarihin itici güçlerini dikkate almaması, bir madencinin maden ocağına fenersiz girmesinden farksızdır.

Bir tarihçi, "hiçbir kuşak, bir önceki kuşağı, tarih de kendisini kesinlikle tekrarlamaz; değişiklik tüketilemez, her şey yenidir" derken haklı olabilir. Ama, tarihin eğilimleri, her zamanda tarihte belirli bir süreklilik de sağlarlar. Birbiri ile çelişir gibi görünen bu durum, gerçekte tarihteki hareketliliğin, dirikliğin ( dinamizmin) göstergesidir. Tarihte sürekli görülen hiçbir şey değişikliğin aşındırıcı etkisinden kurtulamadığı gibi, ne kadar birdenbire ve şiddetli olursa olsun, hiçbir değişiklik de geçmiş ile bugün arasında sürekliliği tam anlamıyla bozmaz. Aslında tarih, bir anlamda değişiklik ile sürekliliğin çatışmasından başka bir şey değildir. İleride görüleceği gibi, 19. ve 20. yüzyılların siyasi tarihi incelenirken, bu temel varsayımdan yararlanılacaktır.

Not: Bu ilgili makale Oral Sander'in "Siyasi Tarih ilkçağlardan 1918'e" adlı eserinden yararlanıp yazılmıştır.

Kitabı İmge yayınevinden temin edebilirsiniz.