Tanım : 16. Y.y. Katolik kilisesinde meydana gelen köklü değişikliklere denir.
Nedenleri :

- Kağıt ve matbaanın geliştirilmesi
- Katolik kilisesinde meydana gelen bozulmalar
- Aforoz, Enterdi, Endülijans sorunları
- Rönesans’ın etkileri
- Skolastik düşüncenin yıkılması
- İncil’in milli dillere çevrilmesi
- Kilisenin zenginliğine karşın halkın fakirliği

Reformun Almanya’da Başlamasının Nedenleri :

- Hıristiyanlığı daha geç kabul eden Almanlar’ın dindarlıklarının suistimal edilmesi
- Alman halkının daha fakir olması
- Matbaanın Almanya’da geliştirilmesi
- İncil’in ilk kez Almanca’ya çevrilmesi.
- Bazı derebeylerin Şarlken’e karşı reformcuları desteklemesi.

Almanya’da, Martin Luther tarafından Reform hareketleri başlatılmış, Protestanlık mezhebi ortaya çıkmıştır. Uzun mücadeleler sonucunda 1555 Ogsburg Barışı’yla Protestanlık serbest bırakılmıştır.

Fransa’da, Kalvenizm ortaya çıkmıştır. Uzun mücadeleler sonrasında 1598 Nant Fermanı ile serbest bırakılmıştır.

İngiltere’de, Kral özel meselesinden dolayı kiliseyi kendine bağlamış ve Angilikanizm mezhebi ortaya çıkmıştır.

Sonuçları :

- Avrupa’da mezhep birliği bozulmuş, yeni mezhepler ortaya çıkmıştır.
- Katolik kilisesi kendisine çeki düzen vermek zorunda kalmıştır.
- Kilisenin malları yağmalanmış ve ekonomisi zayıflamaya başlamıştır.
- Kiliseye ve din adamlarına duyulan güven yıkılmıştır.
- İlk kez laik eğitim kurumları açılmaya başlamıştır.
- Engizisyon mahkemeleri kurulmuştur.
- Mezhep kavgaları başlamıştır.

Not : Rönesans ve Reform hareketleri Avrupa’da gelişmeyi önleyen engellerin kalkmasını sağlamıştır.

30 YIL SAVAŞLARI (Mezhep Savaşları 1618 – 1648)

Katolik Almanya’nın protestanlarla mücadelesidir. Fransa kendisi de katolik olmasına rağmen, Almanya’nın güçlenmesi işine gelmediği için protestanların yanında savaşa girmiş ve sonuçta 1648–Westfalya Antlaşması imzalanmıştır. Buna göre protestanlık yeniden serbest bırakılmış, mezhep kavgalarına son verilmiştir. Papanın onayına sunulmayan ilk antlaşmadır.
*Not : Savaşın başlaması dini, gelişmesi ise siyasi sebeplere dayanır.

7 YIL SAVAŞLARI (1756 – 1763)

İngiltere ile Fransa arasında Amerika’daki sömürgelerin paylaşılamaması yüzünden ortaya çıkmıştır. Sonuçta İngiltere galip gelerek Kanada’nın bir kısmını ele geçirmiştir. Fakat 7 Yıl Savaşları iki tarafında çok büyük ekonomik sıkıntı içine düşmesine sebep olmuş, Fransa kendi halkına, İngiltere ise Amerika’daki kolonilerine yeni vergiler koymuşlardır. Bütün bunlar bir taraftan Fransız İhtilali’ne, öte yandan Amerika’nın bağımsızlığını kazanmasına sebep olmuştur