Tanzimat Fermanı ile birlikte Osmanlı Devleti'nde birçok ıslahat yapılmış, bazı yeni kanunlar çıkarılmış, bazı önemli kanunların da hazırlamasına girişilmişti. Buna rağmen Avrupa devletleri Osmanlı topraklarında yaşayan gayr-ı müslim tebaanın durumlarının henüz yeterli derecede iyi olmadığı iddiasında idiler. İngiliz elçisi bu kanunun üzerinde önemle durmakta ve Babıali'yi yeni ıslahat teşebbüsleri için tazyik etmekte idi. Bu sebeple 1855 yılında Avusturya, İngiltere ve Fransa elçileri ile dönemin sadrazamı Mehmed Emin Ali Paşa ve hariciye nazırı Fuad Paşa arasında çeşitli görüşmeler yapıldı. Bu görüşmeler 1856 Şubatı'nda sona erdi ve 18 Şubat 1856'da (11 Cumadelula 1272) yeni bir fermanla, Tanzimat Fermanı'nın bazı maddeleri değiştirildi. Osmanlı Devleti ile Hıristiyan tebaanın münasebetleri hakkında Paris Antlaşması'na eklenecek bir maddenin devletin iç işlerine bir müdahale demek olacağı ve yeni müdahalelere de yol açabileceği düşünülmüş ve müttefik devletlerle anlaşmak suretiyle, Babıali kendiliğinden böyle bir fermanın neşir ve ilanını tercih etmişti. Islahat Fermanı I. Meşrutiyet'in ilanına kadar Osmanlı iç ve dış siyasetinde esas alınmıştır. Islahat Fermanı'nda başlıca şu noktalar kabul edilmiştir. 1-Müslümanlar ve gayr-ı müslimler kanun önünde eşit olacaklardır; 2-Müslümanlar ve gayr-ı müslimler arasındaki davaları çözümlemek için mahkemeler kurulacaktır; 3-Yabancılar bundan böyle Osmanlı topraklarında taşınmaz mal sahibi olacaklardır; 4-Dininden dönen Müslümanlara ölüm cezası verilmeyecektir; 5-Hıristiyanların eğitim serbestliği olacaktır; 6-Gayr-ı müslimler de memuriyet ve askerlik hizmetlerine kabul edileceklerdir; 7-Birtakım gerekli ıslahatlar yapılacaktır; 8-0smanlı İmparatorluğu'nda her din ve mezhebin töreni serbest olacaktır. Islahat Fermanı Avrupa'da çok iyi karşılanırken Osmanlı Müslüman tebaası arasında hoşnutsuzluk yaratmıştır. Gayr-ı müslimlerle eşit olamayacaklarını düşünen Müslüman halk ile gayr-ı müslim halk arasında gerginlikler artmış ve çeşitli olaylar ortaya çıkmıştır. Cidde Vakası (15 Temmuz 1858), Lübnan ve Suriye'de Maruniler ve Dürziler arasındaki çatışmalar, bu olaylara örnektir Tanzimat Fermanı ile Islahat Fermanı arasındaki en önemli fark, Tanzimat Fermanı'nın hiçbir yabancı etkisi olmadan Mustafa Reşid Paşa tarafından hazırlanması, Islahat Fermanı'nın ise Ali Paşa ile beraber İstanbul'daki İngiliz ve Fransız elçilerinin arasında kararlaştırılmasıdır. Islahat Fermanı'nın en tehlikeli yönü ise Paris Antlaşması'nda kayıtlı olması sebebiyle Osmanlı Devleti'nin iç ve dış siyasetinde bir yabancı müdahalesine açık kapı bırakılmış olması idi (Paris Antlaşması, 9. madde).