Endüstri devriminin ikinci aşaması, endüstri inkılabının ikinci aşaması, sanayi devriminin ikinci aşaması, sanayi inkılabının ikinci aşaması

2. Endüstri Devriminin İkinci Aşaması (1870'lerden Sonra)
            1870'lerle birlikte endüstri devrimi nitelik değiştirdi. Artık bilimsel buluşlar ve bunların üretime uygulanması, pratik zekâlı tek tek bireylerin birbirinden ayrı çalışmalarına bağlı olmaktan kurtulmuş, devletin tüm olanaklarıyla desteklediği, gerektiğinde örgütlediği büyük ve zengin kuruluşların eline geçmiştir. Böylece doğal kaynaklar ve bilim, el ele verecek yeni ve kitle halinde mal üretimine yönelmiştir. Endüstrileşme sürecinin bu ikinci aşaması, birincisine göre, toplumsal etkilerden daha şiddetli, sonuçların da daha şaşırtıcı ve halkın yaşamını değiştirmede daha etkilidir.

            Endüstrileşmenin bu ikinci aşamasında temel hammadde ve enerji kaynaklarında da değişiklik ortaya çıktı. Kömür ve demirin yanında, çelik, elektrik, petrol ve kimyasal maddeler de üretim sürecine sokulunca, endüstrileşme bugün çevremizde gördüğümüz biçimini almış oldu. Yine bugün çevremizde gördüğümüz ve belki de kanıksadığımız nesnelerin çoğu yüz yıllık bir geçmişe sahiptir. İçten yanmalı motor, telefon, mikrofon, gramofon, telsiz, lamba, araba lastiği, bisiklet, daktilo, ucuz gazete kağıdı gibi yenilikler, endüstri devriminin ikinci yarısının ürünüdür.

            Demir, endüstri devriminin birinci aşamasında büyük ama başat olmayan bir rol oynamıştı. İkinci aşamasında çelik tam anlamıyla her alana egemendir. En önemli yararı ise demiryollarında görülür. Yalnız ABD, 1880 - 1890 arasındaki on yılda mevcut olanlara 115.000 km. demiryolu eklemiş, İngiltere 1860 - 1913 arasında demiryolu uzunluğunu iki katına, Fransa dört, Almanya altı katına çıkarmıştır. Demiryolu, Rus hükümetinin mutlak otoritesini doğuda Pasifik ve güneyde Asya'nın içlerine kadar genişletmiş ve böylece totaliter bir tiranlığın temelini atmıştır. Öteki ülkelerde ulusal benliği ve birliği güçlendirmiştir. İlerde incelenecek olan 1904 Rus - Japon savaşı, Japonya tarafından demiryolu hesaba katılarak çıkarılmıştır. Japonya, Baykal gölü civarında eksik kalan bir bölümün tamamlanıp Rus takviye birliklerinin Pasifik kıyılarına getirilmesi gerçekleşmeden Rusya'ya saldırmıştır. Demiryolları, I. Dünya Savaşı'nda savaşan devletlere temel lojistik desteği sağladı. Almanya'da savaş planları, titiz bir zamanlama ile, trenlere bindirilecek birliklerin ne zaman nerede olacağı üzerinde hazırlandı. 19. yüzyıl Rus edebiyatında trenin ne kadar önemli bir yer tuttuğunu düşünün! Anna Karenina sevgilisi Vronsky'yi 1877 - 1878 Osmanlı - Rus Savaşı'nda götürecek trenin altına atlayarak intihar etmedi mi' Kitabın yazarı Tolstoy tren istasyonunda ölmedi mi' 1917 Rus Devrimi'nde Bolşevikler, demiryollarını sıkı bir biçimde denetlemeleriyle ayakta durdular. Kısaca, demiryolu 1870 sonrasında yaşamın her alanını etkilediği gibi, siyasal ve ekonomik bakımdan güçlü merkezi devletlerin de kurulmasını sağladı. Endüstri Devrimi'ni odasında ölümsüzleştirmek isteyen kişi, duvarına bir lokomotif resmi asarsa amacına en iyi, sade ve kesin bir biçimde varmış olur.

Not: Bu ilgili makale Oral Sander'in "Siyasi Tarih ilkçağlardan 1918'e" adlı eserinden yararlanıp yazılmıştır.

Kitabı, İmge Kitabevi Yayınları'ndan temin edebilirsiniz.

-

Siyasi Tarih'in Tüm Konuları İçin >> Siyasi Tarih << Sayfasına Bakmanızı Öneriyoruz.